1115 - Ο Εσπερινός της Αγάπης, στο Πρωτάτο

Καρυές, απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα

.......[…] Αξίζει να υποβληθή κανείς στον κόπο να βρεθή τις άγιες τούτες μέρες οπουδήποτε στο Αγιονόρος, για να γιορτάση ήρεμα και γαλήνια το χαρμόσυνο Πάσχα. Αλλά το πνευματικό κέρδος ίσως θα είναι μεγαλύτερο γι αυτόν, αν μπορέση να παραστή στις Καρυές για να παρακολουθήση τον «Εσπερινό της Αγάπης», τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες. Ουδέποτε άλλοτε συγκεντρώνονται τόσοι μοναχοί στην μοναχική αυτή πολίχνη, γιατί εκτός των Καρυωτών προσέρχονται και οι απ' τα πέριξ κελλιά, τα κοντινά και τα μακρύτερα, απ' τα Κουτλουμουσιανά και τα Ιβηρίτικα, και οι πατέρες της Σκήτης του Αγίου Παντελεήμονος, και οι ασκηταί της Καψάλας.

Οχλοβοή παρατηρείται στις αυλές, στις σκάλες και τους διαδρόμους, και η μεγάλη αίθουσα της Ιεράς Κοινότητος γεμίζει από μοναχούς και από λαϊκούς προσκυνητάς που τρυπώνουν και συνωστίζονται για να 'δουν από κοντά την τελετή και αποτυπώσουν στη μνήμη τους τα ιδιόμορφα τυπικά του Πρωτάτου. Κατά στίβες είναι τοποθετημένα τα ιερά άμφια πάνω στην τεράστια τράπεζα των συνεδριών. Εδώ θα ντυθούνε όλοι, καθώς κι ο Δεσπότης, μόλις τελειώσει η Τρίτη στάσις των κωδωνοκρουσιών και βάλει «ευλογητό», μέσα στις προσευχές και τις αλληλοδιάδοχες απαγγελίες της τρισσευομένης αναστίμου ακολουθίας.

Και θα παρακολουθήση εύκολα ο καθένας ότι κανείς αντιπρόσωπος της Ιεράς Κοινότητος εκ των ιερωμένων ή άλλος μοναστηριακός δεν θα πλησιάση προς τα ιερά άμφια. Οι πρωτοστασίες, οι πρωτοβουλίες και η ενεργός συμμετοχή σε τούτον τον εσπερινό, καθώς επίσης και στην αυριανή θεία λειτουργία, και στην μεγάλη ολοήμερη λιτανεία, που θ' ακολουθήση, ανήκει εκ παραδόσεως αποκλειστικά στους «Γέροντας των εν Καρυαίς και πέριξ κελλίων»[...]

[...] Έτοιμοι λοιπόν για την κάθοδο προς το Πρωτάτο. Προηγούνται οι μοναχοί και οι λαϊκοί προσκυνηταί κι αστράφτουν στα πασχαλινά χρυσοκέντητα ιερά τους οι παπάδες. Πόσοι να είναι άραγε; Ύστερα ακολουθούν οι διάκοι και με τα δικηροτρίκερα οι πλησιέστεροί μου. Ζερβόδεξά μου ο Πρώτος και ο Διοικητής και όλες οι υπόλοιπες Αρχές του Τόπου.

Σε υψηλούς τόνους θα ακούγεται το αργό αρχαίο μέλος του Χριστός Ανέστη, καθώς χορτάτοι και ξεκούραστοι τώρα θα το ψάλλουν όλοι οι μοναχοί με ένα στόμα, με την πρυτάνευσι, φυσικά, των φωνών των πρωτοψαλτών του Πρωτάτου, και καθώς όλη η πομπή θα ξεχύνεται στο μεγάλο εξωτερικό κλιμακοστάσιο του κοινοτικού μεγάρου, προβλέπει το τυπικό να κάνουμε μικρή στάσι, για να δοθή ο χρόνος για φωτογράφισι απ' όσους έχουν αυτή τη θέλησι και αδυναμία και προπάντων απ' τους πολλούς προσκυνητάς που σπάνια ξεχωρίζεις κανένα που να μη κρατάη φωτογραφική μηχανή στα χέρια του τέτοιες μέρες.    

Λαμποκοπάει ο ναός καθώς μανάλια, σαμουντάνια, δρακόντια, πολυέλεοι και χοροί έχουν αναμμένα όλα τα κεριά τους και καθώς με τον καντηλοπάρτη έσπρωξε τους τελευταίους ο εκκλησιαστικός, έκανε με κίνησι και αυτά τα άψυχα να συμμετέχουν στο γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Και κανείς δεν υπάρχει που να μη κρατάη την πασχαλιάτικη λαμπάδα του και σε τούτη την ακολουθία αναμμένη.

Προχωρεί ο πανηγυρικός εσπερινός και φθάνει η υπερτάτη στιγμή της «εισόδου» του και δεν μπορείς να μη θαυμάσης την υπέροχη αυτή παρεμβολή των ενστόλων ιερωμένων και υπηρετών του θυσιαστηρίου στο κέντρο του ναού, να ψάλλουν όλοι μαζί το αργό «Φως ιλαρόν», και να δοξολογούν «φωναίς αισίαις» «εν ενί στόματι και μια καρδία» «Πατέρα Υιόν και Άγιον Πνεύμα Θεόν», γιατί τούτο είναι το χρέος των και η έκφρασις της ευγνωμοσύνης των για την σωτηρία του κόσμου, με την άφατο ενανθρώπησι του Υιού και Λόγου Ιησού Χριστού, με την φιλάνθρωπο Σταύρωσι και την ζωηφόρο Ανάστασί Του.

Τώρα ένας ένας βγαίνει απ' την Ωραία Πύλη κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο με τον «φύλακα»-σελιδοδείκτη στην ξένη γλώσσα που συμβαίνει να γνωρίζη ο καθένας ή που θα τολμήση ν' απαγγείλη την γνωστή περικοπή: «Ούσης οψίας τη ημέρα εκείνη τη μια των Σαββάτων ...». Γνωρίζουν αρκετοί παπάδες και διάκοι ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά και έτσι θα χαρούν πολύ οι ξένοι μας, ακούοντας το κήρυγμα της Αναστάσεως του Κυρίου στη μητρική τους γλώσσα. Κανένα πρόβλημα για τους Ρώσσους, Σέρβους και Βουλγάρους αφού πάντοτε υπάρχει ομοεθνής τους για να το 'πη στα σλαυονικά και κάποιος θα έρθη απ' τις Σκήτες του Τιμίου Προδρόμου ή την Αγιοπαυλίτικη του Λάκκου για να το 'πη στα ρουμανικά.[...]

[...] Το τυπικό προβλέπει να αρχίζη ο Δεσπότης απ' το στημένο δισκέλι μπροστά στην Ωραία Πύλη στα ελληνικά, θα ακολουθούσαν κατά πρεσβεία χειροτονίας όλοι οι άλλοι και θα τελείωνε ο Αρχιδιάκονος πάλι με το ελληνικό κείμενο απ' το άλλο δισκέλι που ήταν στημένο έξω απ' την κεντρική πύλη του ναού.

Επειδή δεν μου φαινόταν καλό να ακουσθεί δυο φορές το ίδιο κείμενο και επειδή είχα μάθει καλά την σε «ηρωϊκό εξάμετρο» απόδοσι της συγκεκριμένης περικοπής απ' τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη και την ανυπέρβλητη μελοποίησί της απ' τον αείμνηστο πρωτοπρεσβύτερο εφημέριο της Παναγίας του Πέραν στην Κωνσταντινούπολι Προκόπιο Μελά, θέλησα να καινοτομήσω εμβάζοντάς την και στο Πρωτάτο. Με το που έδωσα το ίσο και κάναμε την αρχή έστρεψαν άγρια το βλέμμα τους επάνω μας ο Τυπικάρης και κάμποσοι ηλικιωμένοι, παραξενεμένοι απ' την αλλαγή. Τους φάνηκε όμως εύρρυθμο και τόσο ευάκουστο το μέλος που γλύκανε αμέσως η όψις τους και ημέρεψε η κορμοστασιά τους.

Πως μπορούσε όμως να γίνη διαφορετικά, αφού είχε προηγηθή μυστική προετοιμασία και έγιναν συμπαραστάται και ... βοηθοί μου οι άφθαστοι πρωτοψάλτες των Καρυών διακο Διονύσιος Φιρφιρής, ο παπα Γαβριήλ Μακαβός, οι διακο Ιωασαφαίοι και οι διακο Παχωμαίοι; ... 

Στη συνέχεια των αποστίχων, με το «Αναστήτω ο Θεός και διασκορπιθήτωσαν οι εχθροί αυτού…» αρχίζουν τα αναστάσιμα «Πάσχα ιερόν ημίν σήμερον αναδέδεικται…» και ακολουθεί πάλι η έξοδός μας για τον ασπασμό της αγάπης. Θα κρατήσει πολύ ώρα, αφού όλο το εκκλησίασμα θα περάση απ’ εμπρός μας για να ασπασθή το «ευαγγελιστάριο» και το χέρι του Δεσπότη, και στη συνέχεια την εικόνα της αναστάσεως, που κρατάει ο Πρωτόπαπας και τις των άλλων, και ένας ένας θα τοποθετούνται πλάι πλάι για το χειριφίλημα των Γεροντάδων, για την φιλάδελφο χειραψία των νεωτέρων, για την αναστάσιμη προσφώνησι και για την ανταλλαγή ευχών. Οι ψάλτες θα έχουν την ευκαιρία να δείξουν όλη την τέχνη και την καλλιφωνία των, ψάλλοντας σε αργό χρόνο το δοξαστικό:

«Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει

και αλλήλους περιπτυξώμεθα. Είπωμεν αδελφοί

και τοις μισούσιν ημάς συγχωρήσωμεν πάντα τη αναστάσει

και ούτω βοήσωμεν, Χριστός ανέστη εκ νεκρών

θανάτω θάνατον πατήσας

και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».

Ανεβήκαμε μετά την απόλυσι όλοι πάλι εν πομπή στο Μέγαρο, γιατί το τυπικό προβλέπει στο ίδιο μέρος να ξεντυθούμε και αποθέσουμε τα ιερά. Ύστερα θα ακολουθούσε το κέρασμα απ’ την Ιερά Επιστασία και το μοίρασμα των κόκκινων αυγών σε όλο το εκκλησίασμα απ’ τον Πρωτεπιστάτη. Και ήσαν όλα λαμπρά και ωραία, και τα σχόλια πολύ ευγενή και χαρμοσύνης πρόξενα. […].

Αποσπάσματα από το βιβλίο

Πρόσωπα και Δρώμενα στον Άθωνα

του Επισκόπου Ροδοστόλου Χρυσοστόμου

.......Στη συνέχεια ακολουθούν φωτογραφίες του Milovan Cvetic από τον Εσπερινό της Αγάπης το 2006 και το 2008. Την τελετή επισφραγίζει η συνεχής παρουσία, για 35 χρόνια, του Επισκόπου Ροδοστόλου κ. Χρυσοστόμου.

...και η μεγάλη αίθουσα της Ιεράς Κοινότητος γεμίζει από μοναχούς και από λαϊκούς προσκυνητάς που τρυπώνουν και συνωστίζονται για να 'δουν από κοντά την τελετή ...

...προβλέπει το τυπικό να κάνουμε μικρή στάσι, για να δοθή ο χρόνος για φωτογράφισι απ' όσους έχουν αυτή τη θέλησι και αδυναμία και προπάντων απ' τους πολλούς προσκυνητάς που σπάνια ξεχωρίζεις κανένα που να μη κρατάη φωτογραφική μηχανή στα χέρια του τέτοιες μέρες ...

...Και κανείς δεν υπάρχει που να μη κρατάη την πασχαλιάτικη λαμπάδα του και σε τούτη την ακολουθία αναμμένη ...

...Τώρα ένας ένας βγαίνει απ' την Ωραία Πύλη κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο με τον «φύλακα»-σελιδοδείκτη στην ξένη γλώσσα που συμβαίνει να γνωρίζη ο καθένας ή που θα τολμήση ν' απαγγείλη την γνωστή περικοπή: «Ούσης οψίας τη ημέρα εκείνη τη μια των Σαββάτων ...»

...Ανεβήκαμε μετά την απόλυσι όλοι πάλι εν πομπή στο Μέγαρο ...