1777 - Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Άγιον Όρος

[...] Κατά την ανθολόγηση καταβλήθηκε προσπάθεια, ώστε να καλυφθεί σφαιρικά η καθημερινή, η λατρευτική ζωή, το περιβάλλον, οι συνήθειες, τα "άνθη" που βλάστησαν στην αθωνική Έρημο. Επιχειρήθηκε γλωσσική ενοποίηση και συγχρονισμός με τη σύγχρονη γλωσσική αντίληψη, διατηρήθηκαν όμως οι ιδιοτυπίες που εκφράζουν και το ύφος των συγγραφέων, όπως π.χ. του Νίκου Καζαντζάκη (μάχονταν αντί μαχόταν στο τρίτο πρόσωπο του ενικού στον Παρατατικό χρόνο και μαχόντουσαν στο τρίτο του πληθυντικού). Διορθώθηκαν σιωπηρά αβλεπτήματα ή λάθη οφειλόμενων σε άγνοια των αγιορείτικων δεδομένων.

        Συνολικά ανθολογούνται 85 παλαιοί και νέοι συγγραφείς. Από αυτούς 4 είναι γυναίκες, που έγραψαν τις εντυπώσεις τους από τον περίπλου του Άθω με πλοίο. Τις ξεχώρισα ανάμεσα σε πολλές άλλες, γιατί έχουν κάτι ουσιαστικό να πουν. [...]

(από τον πρόλογο του ανθολόγου)

Συγγραφείς: Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Θεόκλητος Διονυσιάτης Μοναχός, Αθάνας Γεώργιος, Βασιλείου Ιωάννης, Λούβαρις Νικόλαος Ι., Γούλας Δημοσθένης Γ., Κουκουλές Φαίδων, Αγγελόπουλος Λυκούργος, Κορνάρος Θέμος, Γεδεών Μανουήλ Ι., Γκίκας Γιάννης, Καραλής Γιάννης Σ., Δέλιος Γιώργος, Λασσιθιωτάκης Κωνσταντίνος, Μητσοτάκης Κυριάκος, Καραντινός Σωκράτης, Βλάχος Κοσμάς, Βούλγαρις Ευγένιος, Βαφόπουλος Γεώργιος Θ., Ουράνης Κώστας, Αθανασιάδης - Νόβας Θεμιστοκλής, Καζαντζάκης Νίκος, Βασιλικός Βασίλης, Καρούζος Νίκος, Γρηγοράς Νικηφόρος, Αθανασιάδης Τάσος, Θεοτοκάς Γιώργος, Κόντογλου Φώτης, κ.ά., Συλλογικό έργο, Βενέζης Ηλίας, Ασημακόπουλος Κώστας, Μάτσας Νέστορας, Παπανούτσος Ευάγγελος Π., Μελάς Σπύρος, Ζαμπαθάς Κούλης, Αθανασιάδης Νίκος, Αρνάκης Γιώργος

Εκδόσεις:  Ιωλκός

Ανθολόγος: Χατζηφώτης, Ιωάννης Μ.

Κριτικός της λογοτεχνίας, αλλά και συστηματικός μελετητής του Αγίου Όρους, ο ανθολόγος συνδυάζει στο βιβλίο αυτό με τον πιο ιδανικό τρόπο τις δύο αυτές ιδιότητές του, για να κορφολογήσει από τον λειμώνα της αθωνικής ταξιδιογραφίας τα πλέον εύοσμα άνθη, που όλα μαζί συνθέτουν μια πλούσια ανθοδέσμη, η οποία καλύπτει όλες τις πτυχές της αγιορείτικης φύσης, ζωής και παράδοσης. Κείμενα που προέρχονται από τη γραφίδα ενός Παπαδιαμάντη, ενός Μωραϊτίδη, ενός Καζαντζάκη, ενός Κόντογλου, ενός Ουράνη, ενός Παπαντωνίου, ενός Βενέζη, ενός Θεοτοκά, ενός Μπαστιά, ενός Ι.Μ. Παπανούτσου και πολλών άλλων παλαιών και νεότερων λογίων και λογοτεχνών, που επισκέφθηκαν τον Αθω κι έγραψαν τις εντυπώσεις που έχουν κοινό χαρακτηριστικό το θαυμασμό για τον ευλογημένο τόπο.

        Ο ανθολόγος - επιμελητής είναι παλιά καραβάνα σε θέματα αγιορείτικα. Έτσι, δεν μας εξέπληξε ετούτη η ανθολογία, διότι έρχεται ως λογική συνέπεια μιας ζωής αφιερωμένης στο Περιβόλι της Παναγίας. Περισσότερο από ενδιαφέρουσα η προσπάθεια, διότι έχουμε -έστω και αποσπασματικά- τις εντυπώσεις, τις παρατηρήσεις, τις κρίσεις κάμποσων λογοτεχνών, οι οποίοι δίκην ανταποκριτού μετέφεραν εις τους δυσκόλως ταξιδεύοντες των εφημερίδων αναγνώστες το αγιορείτικο άρωμα. Ορισμένοι εξ αυτών αποδεικνύονται πραγματικοί στιλίστες, όταν καλούνται να «πολιορκήσουν», το θέμα τους. Ογδόντα πέντε οι ανθολογούμενοι, στους οποίους περισσεύει ο θαυμασμός, ένα καλό δείγμα γραμμής για νεότερους, οι οποίοι πιθανότατα θα επιθυμούσαν να μαθητεύσουν σε δασκάλους που όσο πάει και εκλείπουν. Ανάμεσά τους, οι Παπαδιαμάντης, Παπατσώνης, Καζαντζάκης, Κόντογλου, Πεντζίκης, Μωραϊτίδης, Κουκουλές, Τωμαδάκης, Ουράνης, Παπαντωνίου, Παναγιωτόπουλος, Καρούζος, Μελάς, Παπανούτσος.