ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ: 10160 - Η συμβολή Σέρβων επιστημόνων στην έκδοση σερβικών εγγράφων από το αρχείο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση της κ. Mirjana Živojinović στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

Mirjana Živojinović

Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών

Η συμβολή Σέρβων επιστημόνων στην έκδοση σερβικών εγγράφων από το αρχείο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου.

Περίληψη της Εισήγησης:

Τα σερβικά έγγραφα από το Αρχείο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου, τα οποία ανήκουν στην περίοδο που εκτείνεται από την ίδρυση της Μονής το 1198 μέχρι και την πτώση του Σερβικού Δεσποτάτου στους Οθωμανούς το 1459, αναμένεται να δημοσιευτούν σε ένα δίτομο έργο. Η πρωτοβουλία για το πόνημα αυτό προήλθε από την Ιερά Μονή Χιλανδαρίου, πρωτίστως από τον Πανοσιολογιώτατο ηγούμενο της Μονής Μεθόδιο.

Ο πρώτος τόμος θα περιέχει όλα τα έγγραφα που σχετίζονται με τη δυναστεία των Νεμανιδών, από την ίδρυση της Μονής το 1198 μέχρι τη μάχη του Έβρου (Σεπτέμβριος 1371), δηλαδή έως τον θάνατο του αυτοκράτορα Στεφάνου Ε’ Ούρεσι (Δεκέμβριος 1371), γιού του Στεφάνου Δ’ Δουσάν, γεγονός που οδήγησε στον αφανισμό της δυναστείας. Ο δεύτερος τόμος θα περιέχει όλα τα άλλα έγγραφα, δηλαδή τις δωρητήριες πράξεις που εκδόθηκαν από τη δυναστεία των Λαζάρεβιτς, από τοπικούς άρχοντες (των οίκων Μπράνκοβιτς, Δραγάση και Μρνγιάβτσεβιτς) και από Σέρβους αρχιεπισκόπους και πατριάρχες, καθώς και τις αποφάσεις των συνελεύσεων της αδελφότητας της Μονής Χιλανδαρίου.

Ο πρώτος τόμος περιέχει: I. Μια σύντομη επισκόπηση των σημαντικότερων συλλογών σερβικών μεσαιωνικών εγγράφων που έχουν δημοσιευτεί έως τώρα στο Βελιγράδι. II. Ορισμένες παρατηρήσεις πάνω σε διπλωματικά χαρακτηριστικά (ή ιδιαιτερότητες) των δημοσιευόμενων δωρητήριων εγγράφων, όπου δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην αξιοπιστία τους, καθώς πρόκειται για ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει ιδιαίτερες αντιπαραθέσεις στην επιστήμη μας. III. Τη δημοσίευση των μεταγραμμένων εγγράφων, συνοδευόμενων από τη μετάφρασή τους στη σύγχρονη σερβική γλώσσα και σχολιασμό. IV. Τη δημοσίευση τριών εγγράφων, δύο εκ των οποίων αποδίδονται στον αυτοκράτορα Δουσάν και ένα στον αυτοκράτορα Ούρεσι, τα οποία συντάχθηκαν στα τέλη του 15ου και τον 16ο αιώνα. Τα έγγραφα αυτά θεωρήθηκε πως βοήθησαν τους μοναχούς του Χιλανδαρίου να αποδείξουν, κυρίως ενώπιον των Τουρκικών αρχών, την κατοχύρωση ορισμένων δικαιωμάτων που δεν αναγνωρίζονταν στη Μονή. V. Καταλόγους στα Ελληνικά, τα Ρωσικά και τα Σερβικά και VI. Το Γενικό Ευρετήριο.

Οι πολύχρονες μελέτες μας πάνω στα σερβικά και ελληνικά δωρητήρια έγγραφα οδήγησαν στο συμπέρασμα πως οι μεταγραφές των σερβικών εγγράφων, τα πρωτότυπα των οποίων έχουν χαθεί, αποτελούν αξιόπιστες πηγές. Η αξιοπιστία τους έχει αμφισβητηθεί πολλάκις και έχουν θεωρηθεί πλαστά, κυρίως επειδή οι σερβικές μεταγραφές που πραγματοποιήθηκαν στη Μονή Χιλανδαρίου, σε αντίθεση με εκείνες στα Ελληνικά, δεν πιστοποιήθηκαν από τον Πρώτο του Άθω ή από τον επίσκοπο Ιερισσού και Άθω. Αναμφίβολα, ο λόγος ήταν η έλλειψη γνώσης της Σερβικής γλώσσας, στην οποία είχαν αποδοθεί τα κείμενα. Καταδείξαμε πως τα δεδομένα των χειρογράφων ήταν επικαιροποιημένα. Έτσι, στη μεταγραφή αναφέρεται το μη σωζόμενο πλέον αρχικό όνομα ενός χωριού που δωρήθηκε στη Μονή ή η περιγραφή των ορίων ενός μετοχίου, όπως αυτά ήταν κατά τον χρόνο συγγραφής του χειρογράφου. Θα πρέπει να προσθέσουμε πως στις μεταγραφές που πραγματοποιήθηκαν μετά το 1346 χρησιμοποιείται ο τίτλος του Πατριάρχη αντί του Αρχιεπισκόπου, ο οποίος ήταν η κεφαλή της Σερβικής Εκκλησίας κατά τον χρόνο έκδοσης του πρωτότυπου εγγράφου.

http://www.agioritikiestia.gr