1144 - Η επανάσταση των κοινοβίων

  Η εισαγωγή της μεγάλης έρευνας του Νίκου Νικητίδη που δημοσιεύτηκε 
στην Ελευθεροτυπία τον Αύγουστο του 1992

Το Αγιον Όρος κλείνει από τις 10 Αυγούστου τα μοναστήρια του στους επισκέπτες. Η απόφαση που πήρε το ανώτατο όργανο της Αθωνικής Πολιτείας, η Διπλή Ιερή Σύναξη, είναι πραγματικά ιστορική. Οι πύλες του Αγίου Όρους κλείνουν για πρώτη φορά στην υπερχιλιετή ιστορία του.

Στα τελευταία 20 χρόνια η αναγέννηση των αγιορείτικων κοινοβίων δημιούργησε μία πραγματική πνευματική επανάσταση και έσωσε το Αγιον Όρος από την παρακμή και τα 20 μοναστήριά του από την κατάρρευση. Εκατοντάδες νέοι επάνδρωσαν τα νέα κοινόβια που ιδρύθηκαν και τα παλιά που ανασυγκροτήθηκαν. Οι περισσότεροι είναι επιστήμονες: Θεολόγοι, φιλόλογοι, νομικοί αλλά και γιατροί, μηχανικοί, «"κομπιουτεράδες»...

Στην «επανάσταση των κοινοβίων» συμμετέχουν Ελληνες απ' όλη την Γη: Ελλαδίτες, Κύπριοι, Πόντιοι, Μικρασιάτες, Ελληνοαυστραλοί, Ελληνοαμερικάνοι ... Και μαζί μ’ αυτούς είναι Γάλλοι, Γερμανοί, Αφρικανοί, Περουβιανοί...

Υπάρχουν κι άλλα. Το κοινόβιο της Σιμωνόπετρας έχει ιδρύσει τρία ορθόδοξα μοναστήρια στην Γαλλία. Και η μονή Γρηγορίου διατηρεί ιεραποστολικούς δεσμούς με χώρες της Αφρικής.

Το Αγιον Ορος, από την ίδρυση του πρώτου κοινοβίου το 963 στην Μεγίστη Λαύρα, αναδείχθηκε σε μήτρα του νεοελληνικού έθνους και συνέβαλε στην οργάνωση του ελλαδικού χώρου, όπως έχουν αναλύσει οι μεγάλοι ιστορικοί Νικόλαος Τωμαδάκης και ιστορικός Νίκος Σβορώνος. Η ιδιότυπη αθωνική δημοκρατία συγκροτεί ένα «ίδρυμα ελληνικού πολιτισμού» με σαφή διεθνή προσανατολισμό.

Στ' αρχεία των αγιορείτικων μοναστηριών είναι καταγραμμένες οι ιστορικές απαρχές του βουλγαρικού, του σερβικού, του ρουμανικού και του γεωργιανού έθνους. Οι δεσμοί όλων των ορθόδοξων λαών με το Αγιον Ορος (και συνεπώς με τον ελληνισμό) είναι μακρόχρονοι, στενοί και ακατάλυτοι. Και έχουν κεφαλαιώδη σημασία για την εθνική μας στρατηγική στις σημερινές συνθήκες των γεωπολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών ανακατάξεων στην Ανατολική Ευρώπη.

Αυτό τον διεθνιστικό ρόλο του Αγίου Ορους τίμησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, επιλέγοντας για την σύνοδο των εκπροσώπων όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών την μονή Ευαγγελισμού στην Χαλκιδική, που είναι μετόχι της Σιμωνόπετρας.

Πριν 20 χρόνια, το Αγιον Ορος βρισκόταν ένα βήμα πριν την διάλυση. Είχαν απομείνει ελάχιστοι γέροντες μοναχοί. Τα μοναστήρια κατέρρεαν και οι αμύθητοι θησαυροί τους κινδύνευαν.

Η «επανάσταση των κοινοβίων» άρχισε το 1968 με την ίδρυση του πρώτου νεώτερου κοινοβίου. Και ολοκληρώθηκε πριν λίγους μήνες με την επανίδρυση των κοινοβίων στα δύο μεγάλα μοναστήρια Βατοπεδίου και Ιβήρων. Τα κοινόβια δεν έσωσαν μόνο τα μοναστήρια και τους θησαυρούς τους. Δεν ψάχνουν μόνο να βρουν μυστικές κρύπτες με νέους θησαυρούς. Δεν πέτυχαν απλώς την αναδιοργάνωση της αθωνικής πολιτείας με την χρήση υπολογιστών και αυτοκινήτων 4Χ4, με την εκμετάλλευση ήπιων μορφών ενέργειας, με την εκπόνηση ολοκληρωμένων μελετών συντήρησης και διοίκησης των μοναστηριών.

Πάνω απ' όλα επανέφεραν την πνευματικότητα και τις υπαρξιακές αναζητήσεις, που είχαν χαθεί από το Αγιον Ορος. Και δημιούργησαν μία πνευματική επανάσταση με σημαντικές επιδράσεις στην ελληνική κοινωνία, όπως φαίνεται από την κίνηση των «νεοορθοδόξων» και από τους 30.000 επισκέπτες που πηγαίνουν κάθε χρόνο στο Αγιον Ορος. Ενας αριθμός που συνεχώς αυξάνεται.

Τα αγιορείτικα κοινόβια βασίζονται στην πίστη, στην ισότητα, στην ακτημοσύνη, στην αλληλεγγύη, στον κοινό σκοπό, στην αλληλοβοήθεια και στο αγωνιστικό πνεύμα.

Πως γίνεται, λοιπόν, στην σημερινή εποχή μας να διατηρείται ζωντανός και ακμαίος ένας αρχαίος τρόπος κοινοβιακής ζωής; Να θριαμβεύει το κοινοτικό πνεύμα; Η αλληλεγγύη; Το κοινό όραμα; H πίστη σ' ένα κοινό σκοπό;

Γιατί έγιναν μοναχοί τόσοι νέοι άνθρωποι; Τι συνδέει πρώην αναρχικούς, γιατρούς, Περουβιανούς, «κομπιουτεράδες» και καλλιτέχνες με «προφήτες», θρησκευόμενος και «παιγμένους»;

Γιατί έγινε και τι πέτυχε η «επανάσταση των κοινοβίων»; Για ποιούς λόγους αισθάνεται σήμερα τόσο δυνατό το Αγιον Ορος, ώστε να συγκρούεται με την ελληνική κυβέρνηση για φορολογικά θέματα: Κι έχει πραγματικά τόσο μεγάλη σημασία η έκτακτη φορολόγηση των εκτός Αγίου Ορους ακινήτων, ώστε όλοι οι ηγούμενοι να παίρνουν την πρωτοφανή απόφαση να κλείσουν τα 20 μοναστήρια;

Για πρώτη φορά ο ελληνικός τύπος ανοίγει τις πύλες του Αγίου Ορους. Μπαίνει στα άδυτα των μοναστηριών και αποκαλύπτει με κάθε λεπτομέρεια τι συμβαίνει σήμερα στο μεγαλύτερο μοναστικό κέντρο του κόσμου, στο Αγιον Όρος.

http://nikitidis.blogspot.com/2007/05/blog-post.html