10201 - Τα ακατάγραφα χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους. Προλεγόμενα σε ένα συμπληρωματικό Κατάλογο των χειρογράφων της Μονής. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Δημοσθένη Κακλαμάνου στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

Δημοσθένης Κακλαμάνος

Επίκουρος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Τα ακατάγραφα χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους. Προλεγόμενα σε ένα συμπληρωματικό Κατάλογο των χειρογράφων της Μονής

Περίληψη της Εισήγησης:

Τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀποτελεῖ, ὡς γνωστόν, καὶ τὸν μεγαλύτερο ταμιευτήρα βυζαντινῶν καὶ μεταβυζαντινῶν χειρογράφων στὸν κόσμο, ἀφοῦ ἐκτιμᾶται ὅτι στὶς Βιβλιοθῆκες τῶν εἴκοσι μεγάλων κοινοβιακῶν Μονῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν Σκητῶν, ἀπόκεινται περὶ τὶς δεκαέξι χιλιάδες χειρόγραφα. Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι σήμερα εἶναι σὲ ἐξέλιξη ἐρευνητικὰ προγράμματα καταλογογράφησης ἁγιορειτικῶν χειρογράφων καὶ ἤδη ἔχουν ἐκδοθεῖ γενικοὶ ἢ θεματικοὶ κατάλογοι γιὰ ὁμάδες χειρογράφων κάποιων ἁγιορειτικῶν Βιβλιοθηκῶν, μεγάλος ἀριθμὸς χειρογράφων δὲν ἔχει ἀκόμη καταλογογραφηθεῖ.

Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα, μεταξὺ ἄλλων, ἀποτελεῖ καὶ ἡ συλλογὴ χειρογράφων τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος, στὴν ὁποία περιλαμβάνονται περισσότερα ἀπὸ τετρακόσιοι βυζαντινὰ καὶ μεταβυζαντινοὶ κώδικες. Ἂν καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τους ἔχει περιγραφεῖ ἀπὸ τὸν Σπ. Λάμπρου καὶ ἐν συνεχείᾳ ἀπὸ τοὺς Λ. Πολίτη καὶ Μ. Μανούσακα, ὡστόσο περισσότερα ἀπὸ ἑξήντα χειρόγραφα τῆς συλλογῆς δὲν ἔχουν ἕως σήμερα τύχει περιγραφῆς.

Στὴν εἰσήγησή μας θὰ προσπαθήσουμε νὰ παρουσιάσουμε τὴ μέθοδο ποὺ ἀκολουθήσαμε γιὰ τὴ σύνταξη τοῦ Συμπληρωματικοῦ Καταλόγου τῶν χειρογράφων τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πανοκράτορος, προβαίνοντας, ἐπιπλέον, σὲ κάποιες εἰδικότερες παρατηρήσεις ἀναφορικὰ μὲ τὴ χρονολόγηση, τὸ περιεχόμενο, τοὺς γραφεῖς καὶ τὴν προέλευση τῶν συγκεκριμένων χειρογράφων.

http://www.agioritikiestia.gr

Σχετικά:

9891 - Δεύτερο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας

9896 - Το πρόγραμμα του 2ου Επιστημονικού Εργαστηρίου της Αγιορειτικής Εστίας

9898 - Περιλήψεις των εισηγήσεων της Επιστημονικής Ημερίδας «Ο ναός του Πρωτάτου και ο ζωγράφος του: Έργα συντήρησης και νέα δεδομένα»

9913 - Περιλήψεις ομιλητών του 2ου Επιστημονικού Εργαστηρίου της Αγιορειτικής Εστίας

9928 - Νέα στοιχεία για την ταυτότητα των ζωγράφων του ναού του Πρωτάτου, στις Καρυές του Αγίου Όρους

9929 - Προκαλούν αίσθηση οι αποκαλύψεις για το μνημείο - θρύλο του Αγίου Όρους!

9945 - Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας

ΗΜΕΡΙΔΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 8 Δεκεμβρίου 2017

10053 - Τοιχογραφίες Πρωτάτου: Η συντήρηση ενός έργου τέχνης στην καρδιά της αθωνικής μοναστικής πολιτείας.(Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Ι. Κανονίδη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10054 - Σχόλια για την ιστορία του Αγίου Όρους στα χρόνια των πρώτων Παλαιολόγων. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Κρ. Χρυσοχοΐδη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10074 - Ο Ναός του Πρωτάτου στα πλαίσια της Μεσοβυζαντινής Ναοδομίας (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Σταύρου Μαμαλούκου στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10079 - Η συντήρηση των τοιχογραφιών του Πρωτάτου. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Στέλιου Στεφανίδη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10085 - Πρωτάτου επανεπίσκεψις. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση της κ. Ανδρομάχης Νάστου στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10091 - Αναζητώντας απαντήσεις για τη ζωγραφική του Πρωτάτου. Ζητήματα της ιστορίας της έρευνας. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Νικολάου Σιώμκου στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10098 - Οι τοιχογραφίες του Ναού του Πρωτάτου: Ερευνητικά ζητήματα μετά την συντήρησή τους. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Κωνσταντίνου Μ. Βαφειάδη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10107 - Τα χρώματα του Πρωτάτου. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Ανέστη Βασιλακέρη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10116 - Ιστορική τοποθέτησις, ανάγνωσις και γενική εξήγησις της «Καινής Εικόνος» της Ιστορήσεως Πρωτάτου.(Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Δημητρίου Εμμ. Καλομοιράκη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10137 - Πρωτάτο ΙΙΙ: Επανερμηνεία του ρόλου κεντρικών παραστάσεων με παρεπόμενα για την όλη δομή του εικονογραφικού προγράμματος. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Παντελή Φουντά στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

10144 - Μερική έκλειψη Πανσελήνου: μια αναμενόμενη έκπληξη. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Γιώργου Φουστέρη στην Ημερίδα της Αγιορειτικής Εστίας)

2ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 9 - 10 Δεκεμβρίου 2017

10149 - Ο αφορισμός του βασιλιά Ντουσάν (το ανάθεμα του Καλλίστου) – μερικές παρατηρήσεις βάσει εγγράφων στα αγιορείτικα αρχεία. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Srđan Pirivatrić στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

10150 - Η έκδοση των μεσαιωνικών αρχείων του Αγίου Όρους στη σειρά Archives de l’Athos: Ο τρίτος τόμος εγγράφων της μονής Βατοπεδίου και οι νέες εκδόσεις. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Κωστή Σμυρλή στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

10160 - Η συμβολή Σέρβων επιστημόνων στην έκδοση σερβικών εγγράφων από το αρχείο της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου.(Βιντεοσκοπημένη εισήγηση της κ. Mirjana Živojinović στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

10165 - Το Νεώτερο Αρχείο της μονής Ιβήρων. Μεθοδολογικά προβλήματα ταξινομήσεως και καταλογραφήσεως ενός Αθωνικού αρχείου. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση των κ.κ. Κρ. Χρυσοχοΐδη και Νίκ. Λιβανού στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

10177 - Η συμβολή των μοναστηριών του Αγίου Όρους στην ανάπτυξη της Εκπαίδευσης στην αιγυπτιοκρατούμενη Θάσο του 19ου αιώνα. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Γεωργίου Χαλκιά στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)

10192 - «Πώς ταξιδεύουν οι σταχώσεις;» Παραγωγή και κυκλοφορία των παραδοσιακών και των εναλλακτικών μεταβυζαντινών σταχώσεων στο Άγιον Όρος τον 16ο και 17ο αιώνα. (Βιντεοσκοπημένη εισήγηση του κ. Μιχαήλ Κακούρου στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας)