Αθανάσιος Παπαϊωάννου (Εργαστήριο Δασικής
Εδαφολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Α.Π.Θ.)
Ευάγγελος Ματζίρης (Τμήμα Αλσών,
Δενδροστοιχιών και Φυτωρίων, Δήμος Θεσσαλονίκης)
Ευγενία Παπαϊωάννου (Εργαστήριο Εδαφολογίας,
Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.)
Η Αγιορειτική παράδοση της
εμπειρικής μεθόδου καλλιέργειας των πρεμνοφυών δασών καστανιάς (Castanea sativa
Mill.) και η επίδρασή της στη γονιμότητα του εδάφους
Περίληψη της Εισήγησης:
Η ευαισθησία προς το φυσικό περιβάλλον υπάρχει σε
ολόκληρη την ιστορία της Αθωνικής πολιτείας. Βασικό έργο του μοναχού είναι να
φυλάσσει τον τόπο και οι Αγιορείτες έδειχναν πάντοτε ιδιαίτερη ευαισθησία για
τον τόπο που φυλάσσουν. «Το Πνεύμα του Θεού διδάσκει τη συμπόνια για όλη την
κτίση, ώστε να μην κόβουμε ούτε ένα φύλλα του δένδρου χωρίς ανάγκη», έλεγε ο
άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης.
Η ξύλευση και γενικότερα η χρήση δασικών προϊόντων
αποτελούν αντικείμενα ιδιαίτερης φροντίδας και μέριμνας. Πολλές μονές εξάρτησαν
την κάλυψη των αναγκών τους από την εκμετάλλευση των δασών τους και ιδιαίτερα
των δασών καστανιάς, τα οποία αποτελούν ένα σημαντικό μέρος των φυσικών
πληθυσμών βλάστησης της χερσονήσου.
Με την προτροπή του Λαυριώτη μοναχού Ευλόγιου
Κουρίλα (1880- 1961), είχαμε αναγωγή των δασών καστανιάς σε καστανωτά, δηλαδή
σε πρεμνοφυή δάση. Ο δασοκομικός χειρισμός και η διαχείριση των καστανωτών από
τους μοναχούς, εξελίχθηκε σε μια ιδιαίτερη μέθοδο, η οποία αν και πρακτική
ανταποκρίνεται στις επιστημονικές απόψεις καλλιέργειας του δάσους.
Τα βασικότερα προβλήματα στη διαχείριση των
συστάδων καστανιάς είναι η εκλογή του περίτροπου χρόνου, η μορφή παρακράτησης,
η εποχή υλοτομίας και ο τρόπος υλοτομίας. Η συχνότητα εφαρμογής των
αποψιλωτικών υλοτομιών, η ρύθμιση του αυξητικού χώρου των πρεμνοβλαστημάτων και
η ομοιόμορφη κατανομή των καλά αναπτυσσομένων ατόμων μέσα στη συστάδα, μπορούν
να επηρεάσουν τη γονιμότητα του εδάφους και συνεπώς την παραγωγική ικανότητα
του σταθμού και την παραγωγική δυνατότητα των συστάδων.
Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε στη χερσόνησο του
Αγίου Όρους με σκοπό τη μελέτη της επίδρασης του χρόνου υλοτομίας στην
γονιμότητα του εδάφους. Τα στοιχεία 15 δειγματοληπτικών επιφανειών, τριών
διαφορετικών ηλικιών 10, 20 και 40 ετών πρεμνοφυών συστάδων καστανιάς,
αναλύθηκαν για να μελετηθούν οι σχέσεις μεταξύ των εδαφικών παραμέτρων, και του
τρόπου διαχείρισης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις
υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας της συστάδας και των
εδαφολογικών παραμέτρων. Γενικά επικρατεί η τάση των αυξημένων συγκεντρώσεων
οργανικής ουσίας και θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος των συστάδων ηλικίας 10 και
40 ετών σε σχέση με τις συστάδες ηλικίας 20 ετών. Κρίνεται απολύτως απαραίτητο
για την συνέχιση και διατήρηση της διαχείρισης των δασών καστανιάς του Αγίου
Όρους με την εμπειρική μέθοδο των μοναχών, να αυξηθεί ο περίτροπος χρόνος των
20-22 ετών, αφού η εφαρμογή αυτής της πρακτικής είναι πιθανόν να οδηγήσει
σύντομα σε υποβάθμιση των εδαφικών πόρων. 22
Λέξεις κλειδιά: Άγιον Όρος, πρεμνοφυή δάση
καστανιάς, εμπειρική μέθοδος καλλιέργειας και διαχείρισης, οργανική ουσία,
θρεπτικά στοιχεία.
Σχετικά:
ΗΜΕΡΙΔΑ
ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 8 Δεκεμβρίου 2017
2ο ΔΙΕΘΝΕΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, 9 - 10 Δεκεμβρίου 2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου