Η Ρίζα του Ιεσσαί
Ιερά Μονή Διονυσίου
Σχέδιο με μαύρη μελάνη
σε χαρτί 71 x 23,5 εκ.
17ος αι.
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα σε διαστάσεις σχέδια εργασίας (ανθίβολα) ζωγράφου από όσα μας είναι γνωστά μέχρι σήμερα.
Ανακαλύφθηκε πριν λίγα χρόνια από τον μοναχό Συμεών της Μονής διονυσίου και βρέθηκε διπλωμένο σε οκτώ τμήματα. Παρουσιάζει φθορές στα περιθώρια αριστερά και δεξιά κυρίως. Ο σχεδιασμός έχει γίνει με μαύρη μελάνη σε λευκό χαρτί καπλαντισμένο στο πίσω μέρος με ύφασμα για μεγαλύτερη αντοχή.
Θέμα του σχεδίου είναι η Ρίζα του Ιεσσαί, η απεικόνιση δηλαδή της γενεαλογίας του Χριστού όπως παρουσιάζεται από τον ευαγγελιστή Ματθαίο (1:1-16), προκειμένου να τονιστεί η ανθρώπινη φύση του και το δόγμα της ενσάρκωσης από τη Θεοτόκο. Παράλληλα έχουν σχεδιαστεί και σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, ενώ στη βάση της παράστασης έχουν απεικονιστεί και οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί που κατά κάποιον τρόπο προέβλεψαν τον ερχομό του Χριστού. Τα περισσότερα θέματα έχουν τοποθετηθεί μεταξύ των κύκλων, που σχηματίζονται από τους βλαστούς οι οποίοι ξεκινούν από το κεντρικό δένδρο.
Η διάταξη των επιμέρους θεμάτων είναι οριζόντια και κάθετη. Στο μέσον της βάσης βρίσκεται η ανακεκλιμένη μορφή του Ιεσσαί, από την οποία έχει χαθεί το μεσαίο τμήμα, και ακολουθούν σε κάθετη διάταξη οι μορφές των Δαβίδ, Σολομώντα και τεσσάρων ακόμη προπατόρων. Η διάταξη καταλήγει στη Θεοτόκο και τον Χριστό στην κορυφή. Στο ύψος του Ιεσσαί διακρίνονται οι μορφές των αρχαίων φιλοσόφων Πλάτωνος, Αριστοτέλη, Σοφοκλή κ.ά. και η σειρά ολοκληρώνεται αριστερά με τη Σίβυλλα και τον βασιλιά Οζία. Ψηλότερα σώζονται σκηνές όπως η Χρίση του Δαβίδ, ο Πόκος του Γεδεών και από την Καινή Διαθήκη η Υπαπαντή, η Σταύρωση κ.ά.
Αντίστοιχα ζωγραφικά έργα σώζονται στο Άγιον Όρος, στην Τράπεζα της Μονής Μεγίστης Λαύρας, στο Καθολικό της Μονής Δοχειαρίου κ.ά., από όπου φαίνεται ότι έχει πάρει τα στοιχεία ο ζωγράφος. Μάλιστα θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την παράσταση της Λαύρας παρουσιάζει σοβαρές ομοιότητες, όπως για παράδειγμα στους αρχαίους Έλληνες στη βάση, τους οκτώ προπάτορες πάνω από τη μορφή του Ιεσσαί, κ.ά.
Το σχέδιο είναι βιαστικό, οι σωματικές αναλογίες όχι πάντα επιτυχείς, ενώ οι επιγραφές είναι κατά κανόνα εξαντλητικές, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Σοφοκλή όπου το κείμενο βρίσκεται γραμμένο έξω από το ειλητάριο (έστιν Θεός άναρχος απλούς τη φύσει ος ουρανόν έταξεν άμα και χθόνα).
Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα εργαλείο ενός ζωγράφου στον 17ο αιώνα με το οποίο μπορούσε να έχει μαζί του τον γενικό σχεδιασμό ενός μεγάλου θέματος. Δεν αποκλείεται να προέρχεται από το χαμένο σήμερα αρχείο των ζωγράφων, που στον 17 ο αιώνα ζούσαν και ζωγράφιζαν την Τράπεζα και τα παρεκκλήσια της Μονής Διονυσίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου