10487 - «Πρωτοκλήτειες Εικόνες από την Ιερά Βατοπαιδινή Κοινοβιακή Σκήτη του Αγίου Ανδρέου» Νικολάου Θ. Κωνσταντινίδη - Tomasz W. Mościcki

Ο πρόλογος του βιβλίου από τον Tomasz Mościcki:

 «Θα περάσω το βράδυ σε ένα παράξενο μέρος. Είναι ένα μέρος με χαρακτήρα σχεδόν μη βυζαντινό. Κι εάν δεν ακούγονταν παντού η ελληνική λαλιά, ήμουν έτοιμος να σκεφθώ ότι κατά έναν περίεργο τρόπο μεταφερθήκαμε σε έναν άλλο χρόνο και σε μια εντελώς διαφορετική χώρα. Από τους τοίχους, οι εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι, με πρόσωπα τελείως μη ελληνικά, ρίχνουν ματιές επάνω μας, ενώ η μεγάλη εκκλησία έχει κρεμμυδόσχημους τρούλλους.

Ο Ράινχαρτ, ο συνοδοιπόρος μου, έχει συντροφιά (μέσα από ένα πορτραίτο που κρέμεται πάνω από το κρεβάτι του) τον Τσάρο Νικόλαο, που μαζί με την Τσαρίνα εποπτεύουν τον κοιτώνα μας.

Ρωσία;

Όχι. Βρίσκομαι στην πρώην ρωσική Σκήτη του Αγίου Ανδρέου.

Μολονότι είναι μόνον μια σκήτη, έχει το μέγεθος μίας μεγίστης μονής. Το κυριακό της είναι το μεγαλύτερο του Άθωνα και των Βαλκανίων, εν γένει. Είναι φυσικό, αφού οι Ρώσοι ανέκαθεν έπρεπε να έχουν τα μεγαλύτερα πράγματα στον κόσμο. Σήμερα, αυτό το οιονεί μοναστήρι είναι μισοερειπωμένο. Άδεια παράθυρα χωρίς κουφώματα δείχνουν να φοβίζουν τους περαστικούς. Μισά από τα κτήρια στέκονται μέσα σε συντρίμμια. Όταν το βραδάκι γυρίσαμε από τον Εσπερινό, είχα την αίσθηση ότι, στο αναιμικό φως που βγάζουν οι λάμπες πετρελαίου, σ' έναν από τους άδειους διαδρόμους, σχεδόν μπορούσα να διακρίνω ένα φάντασμα. Ένα ανατρεπτικό μέρος. Μόνον οι ορδές από γάτες δίνουν λίγη ζωή σε αυτό. Οι μοναχοί εδώ προφανώς κοπιάζουν να εμφυσήσουν νέα ζωή στο μέρος.

Μερικά από τα κτήρια είναι κρυμμένα πίσω από ικριώματα. Στην πύλη της εκκλησίας υπάρχει μία καμπάνα, κι ένας γάντζος στην αλυσίδα ακριβώς από πάνω της. Ευελπιστούμε ότι μια μέρα η καμπάνα θα ακουστεί πάλι».

Αυτές είναι οι σημειώσεις με τις οποίες κατέγραψα τις πρώτες μου εντυπώσεις από την Σκήτη του Αγίου Ανδρέου. Ήταν Κυριακή, 24 Μαρτίου 2002. Από εκείνη την ημέρα πολύς καιρός έχει ήδη περάσει, η Σκήτη, αλλά και ολόκληρο το Άγιον Όρος έχουν αλλάξει πολύ όλα αυτά τα χρόνια -αλλά η πρώτη εντύπωση παραμένει. Με συνοδεύει αμετάβλητα κάθε φορά που επισκέπτομαι την Σκήτη του Αγίου Ανδρέου. 
Πρόκειται για ένα περίεργο μείγμα συναισθημάτων: ο θαυμασμός για την κλίμακα του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος, αλλά κι ο ενστικτώδης φόβος για τεράστιο μέγεθος. Ένας περίπατος στο πίσω μέρος της Σκήτης, απ' όπου απλώνεται μια μεγαλοπρεπής θέα της καταπράσινης Καψάλας, εξασφαλίζει μια αίσθηση συγκλονισμένη από αυτήν την υπερμεγέθη αρχιτεκτονική. Μια αρχιτεκτονική, τόσο διαφορετική από τον Βυζαντινό χαρακτήρα του Άθωνος, που σχεδόν δίνει την αίσθηση του ανέφικτου αυτού του τόπου, σχεδόν στα όρια του σουρεαλισμού. Η αλλοτινή ακμή και παρακμή του μέρους αυτού, ένα σύμβολο των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών, δείχνει πόσο αλήθεια κρύβει το γνωμικό για την υπερηφάνεια που κορυφώνεται πριν την πτώση.

Οι πρώτες μου σημειώσεις και οι πρώτες μου φωτογραφίες, που κατέγραψα πριν από 16 χρόνια αποτελούν μαρτυρία για την αρχή ανακαίνισης του συγκροτήματος αυτού. Φωτογραφίες που καταγράφηκαν στα επόμενα χρόνια έχουν ήδη αρχειακή ποιότητα. Η τεράστια πνευματική προσπάθεια, που προκαλεί δέος, αλλά φανερώνει την αφιέρωση των πατέρων (που έχουν διαλέξει την Σκήτη του Αγίου Ανδρέου για σπίτι τους, για καταφύγιο προσευχής τους και τόπο εξαιρετικά επίπονης εργασίας, παρέχοντας φιλοξενία στον κάθε νεοφερμένο), δείχνει την αλήθεια ενός άλλου ρητού: ο θρίαμβος της πνεύματος επί της ύλης. 
Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτός ο τόπος θα ανακτήσει νέα αίγλη, αυτήν την φορά ως σύμβολο πίστης και αυτοθυσίας.

Tomasz W. Mościcki, 2017

Πηγή: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10155790720858241&set=a.447333783240.232674.678663240&type=3&theater