Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

1468 - Σχέσεις Αγίου Όρους και Σκοπέλου


Παταπίου μοναχο Καυσοκαλυβίτου

Καί διά τοτο λέγεται τοτο τς Παναγίας
κπος καί περιβόλιον, μόνον π᾿ ληθείας,
τ᾿ ες ατ εφραίνεται μ λην τν καρδίαν
καί νοητν σφραίνεται χάριν κα εωδίαν.
σκιος το [θωνα] τόσο μακρύς, ς ες τν Λμνον φθάνει
περν δ κα τν Σκόπελον, κα τν Σκιάθο πιάνει
κα δι τοτο Σκίαθος νσος νομάσθη
τι πό τν σκιο του πολλάκις σκεπάσθη 
πος Χαρίτων, κεφ. 17ον)



Ατά γραφε γιά τό γιον ρος, στό β’ μισό το 18 ου α., διάσημος Σκοπελίτης μοναχός Καισάριος Δαπόντες, ναφερόμενος, μέ τό δικό του χαρακτηριστικό καί μπνευσμένο τρόπο, στόν τόπο πού μελλε νά σκηθε λλά καί νά δημιουργήσει τό πληθωρικό του συγγραφικό ργο. Μέ τούς στίχους μως ατούς παρέχει σέ μς τήν εκαιρία νά συνδέσουμε τά δύο ατά ελογημένα μέρη τς πατρίδας μας: τό γιον ρος καί τή Σκόπελο.
Τό νά μιλήσει κανείς βέβαια στό στενό χρονικό πλαίσιο μις εσήγησης, γιά τίς σχέσεις πού ναπτύχθηκαν μεταξύ δύο τόπων μέ τόσο πλούσια στορία, δέν θά ταν φικτό, κτός ν ναφερόταν σ᾿ ατές κροθιγς καί μέ συνοπτικό τρόπο καί διακινδυνεύοντας συνάμα, τά σα θά επωθον νά θεωρηθον τελ καί σύντομα. Παρόλα ατά μες θά τό πιχειρήσουμε, μέ τήν εχή το Σεβασμιωτάτου καί τν σεβαστν πατέρων, πού μς δωσαν τήν εκαιρία νά μοιραστομε μαζί σας τή χαρά γιά τίς ορταστικές ατές κδηλώσεις, καί νθαρρυνόμενοι πό τήν γάπη λων τν παρευρισκομένων. Σς εχαριστομε κ τν προτέρων λους.
κ προοιμίου θά πρέπει νά σημειώσουμε τι μία πρώτη παρουσίαση τν σχέσεων γίου ρους καί Σκοπέλου γινε πρό εκοσαετίας πό τόν σύγχρονο στοριοδίφη τς κκλησιαστικς στορίας τς Σκοπέλου, π. Κωνσταντίνο Καλλιανό, ποος στό κλασικό του δημοσίευμα Σχέσεις Σκοπέλου - γίου ρους συμπλήρωσε, βελτίωσε καί τεκμηρίωσε μέ τίς ρευνές του, τήν προηγηθεσα σημαντική συμβολή το καθηγητο δαμαντίου Σάμψων, λλά καί τήν πιγραφική καταγραφή το Π. Λαζαρίδη. Σήμερα μες, ρχόμενοι πό τό τόσο κοντινό (πό πόψεως γεωγραφικς θέσης) λλά καί τόσο μακρινό γιον ρος (πό πόψεως κόπου καί χρόνου το ταξιδιο) καί ξιοποιώντας τίς παραπάνω πιστημονικές συμβολές, πιχειρομε μία δεύτερη παρουσίαση, πό τό φς τν σων σύγχρονη ρευνα χει προσθέσει στήν διερεύνηση τς λληλεξάρτησης, τς οκειότητας καί τς πνευματικς καί πολιτιστικς σμωσης μεταξύ τν δύο ατν τόπων, πού καλλιεργήθηκε σέ διάφορα πίπεδα, πως θά διαπιστώσουμε στή συνέχεια.
Γιά τό πότε χρονολογονται ο σχέσεις τς Σκοπέλου μέ τόν γηραιό θωνα, εναι κάτι πού δέν εναι δυνατόν μέ βεβαιότητα παντηθε. Ο πηγές γι᾿ ατό τό θέμα σιωπον. στόσο μπορομε νά θεωρήσουμε τι ατές ρχίζουν τόν 9ο αώνα, μέ τήν παρουσία στήν περιοχή το γιορείτου σίου Εθυμίου το Νέου, δρυτο τς μονς Περιστερν τς Θεσσαλονίκης, πού σύμφωνα μέ τό Βίο του, σκήθηκε καί κοιμήθη σιακά στή γειτονική στή Σκόπελο νήσο Γιούρα (ερά νήσος, τότε) -δ νά σημειώσω τι στό διο νησί 900 χρόνια μετά, σκήθηκε καί κοιμήθη σιος ερόθεος βηρίτης, πρτος διδάσκαλος στή Σχολή τς Σκοπέλου, λλ κα πνευματικς δηγς τν Σκοπελιτν, κατ τν Δαπντε.
Ο ρχόμενες ατές σχέσεις φαίνεται τι στή συνέχεια νδυναμώθηκαν, μέ τήν κτιτορική παρουσία το σίου θανασίου το θωνίτου, περί τό τος 993, πότε δρυτής τς Μεγίστης Λαύρας καί θεωρούμενος ς πατριάρχης το θωνικο μοναχισμο, γόρασε τήν πίσης γειτονική στή Σκόπελο νήσο, Κυρά-Παναγιά (τότε Γυμνοπελαγήσιο) πό τούς νασκούμενους κε πατέρες. Συμπληρωματικά, χουμε τό τος 1016 καί μιά δωρεά στή νήσο Σκύρο τς μοναχς Γλυκερίας πρός τόν τότε γούμενο τς Μεγίστης Λαύρας. πογραμμίζουμε τι ν δέν πάρχουν πληροφορίες πού συνδέουν τίς παραπάνω δραστηριότητες γιορειτν μέ τή Σκόπελο, τίποτε δέν ποκλείει τήν παρουσία τήν πίσκεψή τους, στό γειτονικό μέ τά παραπάνω νησιά, πού συγχρόνως εναι καί τό μεγαλύτερο καί πολυπληθέστερο πό τά νησιά τν Βορείων Σποράδων. πόμνηση ατς τς πιθανς παρουσίας ποτελε καί ναός το σίου θανασίου το θωνίτου, η θάνας, στό Κάστρο τς Χώρας Σκοπέλου.
Σύμφωνα μέ τίς πάρχουσες πηγές, ο πνευματικές σχέσεις γίου ρους, μφανίζονται στορικά στίς ρχές το 17ου α., γύρω στά 1606, ρχιερατεύοντος το πισκόπου Σκιάθου καί Σκοπέλου Μητροφάνους, μέ τήν δρυση το σημερινο νοριακο ναο το γίου Μιχαήλ Συνάδων, τόν ποο ο Σκοπελίτες φιερώνουν, μετά τό τος 1630 στή Μεγίστη Λαύρα. Ατό εναι καί τό πρτο γιορειτικό μετόχι πού μνημονεύουν ο πηγές. φορμή στάθηκε να θαμα πού γινε στό νησί, ταν μέ τόν ρχομό τς τιμίας κάρας το γίου Μιχαήλ πό τή Μεγίστη Λαύρα που φυλάσσεται, λυτρώθηκε τό νησί πό τήν οκονομική καταστροφή πού συνεπάγονταν ο σθένειες τν μπελώνων το νησιο. νάμνηση το βαρυσήμαντου ατο θαύματος εναι τι στό νησί πού σήμερα μς φιλοξενε, ο παλαιοί κάτοικοι θεωρον τόν γιο Μιχαήλ προστάτη τν μπελιν καί τν κήπων.
Πρίν συνεχίσουμε, πρέπει νά πογραμμίσουμε τι Σκόπελος, τό πλουσιότερο σέ ναούς καί μοναστήρια, λλά καί ζσα κκλησιαστική παράδοση καί ζωή νησί τν Βορείων Σποράδων, εναι συνάμα τό λληνικό νησί μέ τήν μεγαλύτερη παρουσία γιορειτικν μετοχίων στό πέρασμα τν αώνων. Γιά τά μετόχια ατά π. Κωνσταντνος Καλλιανός χει πρός δημοσίευση σχετική ργασία, τήν ποία φιλάδελφα θεσε πόψη μας.
Καί συνεχίζουμε.
Τήν δια ποχή, στά 1670, παλαιά ρχοντική σκοπελίτικη οκογένεια Μανωλάκη φιερώνει, πάλι στή Μεγίστη Λαύρα τό δεύτερο μετόχι της στή Σκόπελο, τή μονή τς Κοιμήσεως τς Θεοτόκου, γνωστότερη καί ς γία Μονή.
Στίς ρχές το 17ου α. δρύθηκε μονή τς Μεταμορφώσεως το Σωτρος τήν ποία τό 1770 σκοπελίτικη οκογένεια Εαγγελινν, πιθανότατα μέ παρότρυνση το Καισαρίου Δαπόντε, δώρησε στόν ερομόναχο Παΐσιο τόν Λέσβιο, πού σκετο μέ πολυμελ συνοδεία στήν Καλύβη το γίου ωάννου Θεολόγου τν Καυσοκαλυβίων το γίου ρους. μονή τότε ταν ρειπωμένη καί γκαταλειμένη. Παΐσιος, γκατέστησε γυναικεία δελφότητα, τήν ποία καί ργάνωσε κοινοβιακά, πό τήν γουμένη Μελάνη μοναχή Μεσολογγίτισσα. Τό 1784 Παΐσιος νέλαβε τήν γουμενία τς μονς Ξενοφντος καί ργότερα, καί τς Μεγίστης Λαύρας. Εναι μάλιστα χαρακτηριστικό τι στό παρεκκλήσι τς Καλύβης του στά Καυσοκαλύβια, Παΐσιος φρόντισε καί γιογραφήθηκε στά 1777 προστάτης τς Σκοπέλου, γιος Ρηγίνος. Μετά τήν κοίμηση το γουμένου Παϊσίου, μονή Μεταμορφώσεως Σκοπέλου περιλθε στήν κυριότητα τς μονς Ξενοφντος καί κτοτε λειτουργε ς μετόχι της. Στό μετόχι ατό ντοπίσαμε φορητές εκόνες το γνωστο γιορείτου ζωγράφου μοναχο Μητροφάνους το Χίου, διαίτερα στό παρεκκλήσι το γίου ωάννη το Θεολόγου, πού δρυσε Παΐσιος Καυσοκαλυβίτης. Εκόνες το Μητροφάνη στή Σκόπελο ντοπίσαμε πιπλέον στή μονή τς Εαγγελιστρίας, στή μονή τς πισκοπς καί στόν νοριακό ναό το γίου Παντελεήμονος
Περί τά τέλη το 17ου α. μέ ρχές το 18ου α., δρύθηκε, σύμφωνα μέ τίς νδείξεις, τό σημερινό μετόχι τς Μεγίστης Λαύρας, φιερωμένο στό Γενέθλιο το Τιμίου Προδρόμου, τό γνωστό «Κοτρωνάκι». ξίζει νά σημειωθε, τι κατά τήν πανάσταση το 1821, πότε, τήν περίοδο 1821-1830, τό γιον ρος καταλήφθηκε πό τόν τουρκικό στρατό, στό μετόχι ατό διαφυλάχθηκε τό ρχεο τς ερς Κοινότητος το γίου ρους. πό τό τος 1822 μέχρι τό θάνατό της, στόν γιο ωάννη στό Κοτρωνάκι, σκήθηκε μοναχή πατία.
Στίς ρχές το 18ου α., ς κφραση εγνωμοσύνης τν Σκοπελιτν γιά να θαμα τς ελαβικά τιμωμένης στήν θωνική μονή Διονυσίου εκόνας το καθίστου μνου, νός θαύματος πού γινε στό νησί πί τν μερν το πρώτου κτίτορος ερομονάχου Παχωμίου το Παρίου, φιερώνεται στήν θωνική μονή Διονυσίου, πό τήν ποία προέρχεται, σημερινός νοριακός ναός τς Παναγίας τς Φανερωμένης μέ τά γύρω κελλιά.
μονή τν Παμμεγίστων Ταξιαρχν στή Γλώσσα, πού δρύθηκε τό 1672, νακηρύχθηκε πό τό οκουμενικό πατριαρχεο Σταυροπήγιο καί προσαρτήθηκε τό 1770, μαζί μέ τήν σημαντική του κτηματική περιουσία, ς μετόχι στή μονή Ξηροποτάμου, πό τούς πογόνους τν κτιτόρων.
Μετόχι τς μονς Ξηροποτάμου μως πρχε καί στή Χώρα τς Σκοπέλου, κοντά στόν γιο Μερκούριο, σύμφωνα μέ γραπτές καί προφορικές μαρτυρίες.
Τ γιορειτικά μετχια στή Σκόπελο, κτός πό τήν εεργετική πίδραση πού εχαν στόν μπλουτισμό τς πνευματικς ζως τν κατοίκων μέ τά νάματα τς περχιλιόχρονης γιορειτικς παράδοσης, ποτελοσαν κα πλο λξης γιορειτν πατρων, ο ποοι ρχονταν στ νησ κομζοντας για λιψανα, τ Τμιο Ξλο θαυματουργς Εκνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, λιτανεία στή Γλώσσα τό 1894, το Τιμίου Σταυρο πού εναι τό μεγαλύτερο τεμάχιο παγκοσμίως, καί τό ποο φυλάσσεται στή μονή Ξηροποτάμου, εχε σάν ποτέλεσμα τή μεγάλη σοδειά τν μπελώνων τς περιοχς.
Μέ τόν ρχομό τους ατό ο γιορετες παρλληλα πιτελοσαν κα τ ργο τς πνευματικς πατρτητος, πηρεζοντας συνμα καταλυτικά κα τν λειτουργικ παρδοση το τπου. Καί πως χαρακτηριστικά μς επε, πισκεπτόμενός μας στό γιον ρος, πολυσέβαστος π. Νικόλαος Κασσανδρινός το ποίου τήν ξαιρετική μιλία πολαύσαμε νωρίτερα, τό λειτουργικό σκοπελίτικο φος καί θος, «μυρίζει γιον ρος».
Γρφοντας πρν π ναν περπου αἰῶνα λέξανδρος Μωραϊτδης στό ργο του Μέ το Βορη τά κύματα γι τν εεργετική πνευματική παρουσία το γίου ρους στ γειτονική Σκιθο σημείωνε μεταξ τν λλων κα τ ξς: «Ο νησιται κατ τς Κυριακς κα τς ορτς προσερχμενοι ες τν μονν το Εαγγελισμο παρηκολοθουν τς ερς γρυπνας, ξωμολογοντο, μετελμβαναν... κουον τν λγον το Θεο κα δηγοντο ν ποφεγουν τν κακαν κα ν κολουθσι τν εαγγελικν ζων». Καί χοντας τήν ασθηση τι ο παραπνω διαπιστώσεις το Σκιαθτη λογου, θά πρέπει -τηρώντας τίς ναλογίες- νά ταν βίωμα κα στ πλοιπα νησι, διαίτερα στ Σκπελο, θ μπορούσαμε νά κατανοσουμε πλρως τ σημασα τς δρυσης κα παρουσας τν θωνικν μετοχων στήν περιοχή.
ν μάλιστα προσπαθσουμε ν ξετάσουμε λεπτομερς τ πργματα, ττε μ θαυμασμ θ προσξουμε τς πιδρσεις πο δχτηκαν τ νησι ατ στ λατρευτικ τους παρδοση, λλ κα τν ν γνει κκλησιαστικ συμπεριφορ τν νησιωτν, στν ποα χει πλρως ποτυπωθε «σφραγς δωρες» το ερο κα σεβασμου θωνα (βλ. γιά παράδειγμα, τ Κολλυβαδικ Μελωδματα το π. Γ. Ρήγα τν τρπο μ τν ποο μχρι σμερα τελονται στ Σκπελο ο πανηγρεις κα λλες εροπραξες).
πιπροσθέτως, σέ μία λλη διάσταση, δν εναι κα λγοι ο Σκοπελτες πο σπζονται τή μοναχική ζωή κα ναχωρον ν μονσουν στόν θωνα, σ συγκεκριμνες συνήθως μονές, πως Λαρα κα μονή Ξηροποτμου στ ξαρτματ τους.
Στό πέρασμα τν τελευταίων αώνων, ρκετοί ταν ο γιορετες πατέρες, πού στήριξαν καί συνέδραμαν πνευματικά τούς Σκοπελίτες, μέ τίς γνώσεις τους, τό λόγο, τή διδαχή καί τήν πνευματική καθοδήγηση. Στόν τομέα ατόν, ξεχωριστή εναι παρουσία το σίου εροθέου το βηρίτου, γιά τόν ποο προλαλήσας π. Χρήστος ναφέρθηκε παρκς. Γιά τίς νάγκες μως τς παρούσας εσήγησης πογραμμίζουμε τι σιος ερόθεος πιτέλεσε πολύ σπουδαο διδακτικό ργο στή σχολή τς Σκοπέλου, πού δρύθηκε τό 1724, μέ τίς ελογίες το Οκουμενικο Πατριαρχείου, μέ νέργειες τόσο το πισκόπου Σκοπέλου Κλήμη, το πατέρα το Καισαρίου Δαπόντε Χατζ-Στεφαν καί τν τότε Προεστν λλά καί τήν οκονομική συνδρομή το πισκόπου πρ. ρτης Νεοφύτου Μαυρομάτη, πού φησύχασε καί τελείωσε τή ζωή του στό γιον ρος. Τόν σιο ερόθεο συνέδραμε στό ργο του καί ερομόναχος Μελέτιος βηρίτης, μέχρι τό 1736 πότε πέστρεψαν στό γιον ρος. Τήν ζωή καί τό ργο το σίου εροθέου, πού δρασε σάν πνευματικός πατέρας το νησιο, ξυμνε μέσα πό τούς Στίχους του στόν μμετρο Βίο το σίου εροθέου, Παπαδιαμάντης τς Σκοπέλου, μοναχός Καισάριος Δαπόντες: «Δέν λειπε διδάσκοντας δέ καί π᾿ κκλησίας / κι φελώντας τόν λαόν μέ τόσας νουθεσίας. / δέχετο καί λογισμούς κι ξομολογοσε / κι τζι μέ τρόπους περισσούς τόν κόσμον φελοσε. / Καί λοι μας τόν εχαμε ες δόξαν καί τιμήν μας / ες περισσήν ελάβειαν γάπην καρδιακήν μας / ς εργέτην μας κοινόν, ς να θησαυρόν μας. / Τό νά πλατύνω, περισσά, ς θεον σύμβουλόν μας».
Πρίν συνεχίσουμε, νά πομε τι στόν Καισάριο Δαπόντε, πού τό νομά του χει δη κουστε, θά μιλήσουμε στήν διαίτερη ναφορά μας στήν τιμώμενη ατές τίς μέρες μονή Εαγγελιστρίας.
ναμφίβολα μως, τή σημαντικότερη θέση νάμεσα στούς πνευματικούς καθοδηγητές τς Σκοπέλου κατέχει νας λλος γιορείτης, πού συνδεόταν μέ τόν Δαπόντε: εαγγελιστής τς πελευθέρωσης τς πατρίδας μας, γιορείτης ερομάρτυς Κοσμς Ατωλός, πού θεωρεται νας πό τούς γίους, πού τιμνται διαίτερα στό νησί. πατρο-Κοσμς πισκέπτεται γύρω στά 1766 τή Σκόπελο κηρύττοντας παντο τό μήνυμα τς μετανοίας λλά καί τς νάστασης το Γένους. διος μάλιστα Δαπόντες, στόν στορικό του Κατάλογο σημειώνει γιά τόν γιο Κοσμ τι ξεκίνησε τό κηρυκτικό του ργο, πως γράφει: «ρχινώντας πό τό γιον ρος πό τόν ερόν μοναστήριον το Χλωροποτάμου ες τό ποον πρτον νέβη. εγαίνωντας πό τό καΐκι λθεν ες τό κελλίον μου...».
Κατά τή διάρκεια τς λληνικς πανάστασης το 1821, τό γιον ρος συμεττεχε σύσσωμο στόν γνα. πορεία μως τς πανάστασης στή γ τς Μακεδονίας, πού ξεκίνησε πό τόν θωνα δέν ταν θετική. Ατό εχε συνέπεια, ς ντίποινα τν Τούρκων καί πιπλέον, γιά νά πιτηρον κ το σύνεγγυς τούς γιορετες, τήν εσβολή τουρκικν στρατευμάτων 3.000 στρατιωτν, πού παρέμειναν στόν ερό τόπο μέχρι τό 1830. Τά σα πέφερε μοναχοπολιτεία το θωνα κατά τή διάρκεια ατς τς περιόδου εναι φοβερό καί νά τά διηγεται κανείς. Στήν προσπάθειά τους ο Πατέρες νά διαφυλάξουν κάποια πό τά ερά τους κειμήλια πό τήν ργή τν κατακτητν, κατέφυγαν σέ σφαλέστερους τόπους. νας π᾿ ατούς στάθηκε Σκόπελος, πού σύμφωνα μέ τούς στορικούς, φιλοξένησε πατέρες πό τουλάχιστον νδεκα θωνικές μονές καί τά ξαρτήματά τους. Μεταξύ ατν ναφέρεται γούμενος τς μονς Ξενοφντος Παΐσιος Β’ Βυζάντιος καί γούμενος τς μονς Διονυσίου Στέφανος, λλά καί φησυχάζοντες στόν θωνα ρχιερες, πως πρώην Σαμοκοβίου Φιλόθεος, φιερωτής τς μονς σφιγμένου, πού τελείωσε τή ζωή του στή μονή Μεταμορφώσεως, μετόχι τς μονς Ξενοφντος, λλά καί πρώην Κασσανδρείας γνάτιος, πού πρίν φθάσει στή Σκόπελο, φησύχαζε στή μονή Δοχειαρίου. Καί πως εναι φυσικό, κατά τήν μακρόχρονη παρουσία τους στό νησί, σφαλς δέν θά παψαν νά φελον καί νά στηρίζουν πνευματικά τούς Σκοπελίτες.
νάμεσα στούς γιορετες πατέρες, πού κατέφυγαν στή φιλόξενη Σκόπελο ταν καί ερομόναχος Τιμόθεος, τς Καλύβης το γίου Εσταθίου τς Σκήτης Καυσοκαλυβίων, μαζί μέ τή συνοδεία του, τά κειμήλια το Κελλίου τους, λλά καί μέρος πό τά κειμήλια το Κυριακο τς Σκήτης, στήν ποία μέ τή χάρη το Θεο σκομαι. Μάλιστα σέ χειρόγραφη σημείωση χειρογράφου τς Βιβλιοθήκης τν Καυσοκαλυβίων ναφέρεται τι στό φιλόξενο νησί φησε Γέροντας τήν τελευταία του πνοή. Καί στό σημεο ατό, φείλουμε νά πογραμμίσουμε τήν μφίδρομη σχέση προσφορς γάπης καί φιλαδελφίας μεταξύ τν δύο τόπων: πό τή μιά πλευρά δη ναφερθεσα πνευματική προσφορά τν γιορειτν πατέρων καί πό τήν λλη, άν δέν εχαν φυγαδευτε καί φυλαχθε στή Σκόπελο τά κειμήλια τς Σκήτης μας, γιά παράδειγμα, μες ο σύγχρονοι Καυσοκαλυβίτες λλά καί ο προσκυνητές δέν θά πολάμβαναν το πνευματικο κάλλους τν σων ελάβεια αώνων εχε φιερώσει.
Καί στό πλαίσο ατό τν μφίδρομων σχέσεων, ξίζει νά γίνει ναφορά στόν Σκοπελίτη πίσκοπο Κασσανδρείας Γρηγόριο, γνώριμο το Καισαρίου Δαπόντε, πού φησύχασε στή μονή Γρηγορίου καί το ποίου τό νομα, γιά τήν προσφορά του στήν νακαίνιση τς Μονς πειτα πό τήν καταστροφική πυρκαϊά το 1761, τό νομα, λέγω, μνημονεύεται νάμεσα στούς κτίτορες. Καί σήμερα κόμη θαυμάζει κανείς στό περικαλλές καθολικό τς μονς Γρηγορίου, περίτεχνες φορητές εκόνες, τό ξυλόγλυπτο πιχρυσωμένο τέμπλο καί τόν δεσποτικό θρόνο, πού εναι φιερώματα, σύμφωνα μέ τήν πιγραφή, το «Θεοφιλεστάτου ρχιεπισκόπου Κασσανδρείας κυρίου Γρηγορίου το κ Σκοπέλου».
Στό χ
ρο τν γραμμάτων, ναφέρουμε τόν ερομόναχο Γρηγόριο Μήτα πού σκήθηκε στή μονή Ξηροποτάμου καί δίδαξε στή Σκόπελο καί στή Σκιάθο καί τόν ερομόναχο Νεόφυτο Κοιρανίδη, πού φο πρτα δίδαξε τήν περίοδο 1836-1839 στή Γλώσσα Σκοπέλου, π᾿ που καταγόταν, στή συνέχεια ναχώρησε γιά τόν θωνα, διετέλεσε ρχιγραμματέας τς ερς Κοινότητος το γίου ρους, σκήθηκε στήν κουτλουμουσιανή σκήτη το γίου Παντελεήμονος καί «μεταῤῤύθμισε καί γραφικς καλλώπισε πί τό βέλτιον καί κατά σύνταξιν» τόν Βίο καί τό Μαρτύριο το σιομάρτυρος Γερασίμου. Καί σχατος λλά χι λάχιστος, νάμεσα στίς γιορειτικές προσωπικότητες πού πρόσφεραν στή Σκόπελο τόν πνευματικό τους μητό, εναι ερομόναχος Σωφρόνιος Κεχαγιόγλου. Στή σπουδαία ατή προσωπικότητα θά ναφερθομε ργότερα μιλώντας γιά τήν ορτάζουσα μονή Προδρόμου.
Μ
σω τν μετοχων, λοιπν, ναπτσονται κα ο σχσεις Σκοπλου κα γου ρους. τσι, σμφωνα πντα μ τς πηγς συναντομε πολλος σκοπελτες ν ργζονται στ ρος, ετε ς λεπτουργο, μαραγκο, ναυπηγο, βαρελδες, κτστες κα μποροι. Τραν παρδειγμα Γλωσσιτης ρχιτκτονας, Χριστδουλος Κορφιτης, πο τ 1885 ργζεται στ Μον Κωσταμοντου κα τ 1893 οκοδομε μέ τό συνεργεο του τ Κυριακ τς ρωσικς (τότε) Σκτης το γου νδρου (Σερϊ), πού εναι νας πό τούς μεγαλύτερους ναούς τν Βαλκανίων. Σύμφωνα πίσης μέ μαρτυρίες, Σκοπελίτες μαστόροι οκοδόμησαν τό 1803 τόν νάρθηκα το Κυριακο τς Σκήτης Καυσοκαλυβίων.
Μι λλη σημαντικ πλευρ τς σχσεως το γου ρους κα τς Σκοπλου εναι κα ο συστσεις τν γιογραφικν ργαστηρων. Πρτον. Το ργαστηρίου το γου Μερκουρου. Τό 1822-1823 φθάνουν στή Σκόπελο ο καταγόμενοι πό τή Γαλάτιστα Χαλκιδικς, μοναχός Βενιαμίν καί ερομόναχος Μακάριος, νεψιοί το σπουδαίου γιορείτου εκονογράφου Μακαρίου μοναχο. Ο Γαλατσιάνοι ατοί γιογράφοι μοναχοί σκονταν στό καρακαλληνό κελλί το Γενεσίου τς Θεοτόκου στίς Καρυές το γίου Ορους. π᾿ κε, καί ξαιτίας τς πανάστασης, ναχώρησαν γιά τή Σκόπελο, φο παρέμειναν γιά να διάστημα στή Σκιάθο. Στήνουν τό ργαστήριό τους στό κελλί, πλησίον το ναο το γίου Μερκουρίου, στή Χώρα Σκοπέλου. κε φιλοτεχνον πλθος ερν εκόνων, ν παράλληλα Μακάριος διακονε ς φημέριος στόν ς νω ναό. Οταν ο πατέρες πέστρεψαν στόν θωνα στά 1830-1831, φησαν στή θέση τους τόν μοναχό Εθύμιο τόν μβριο, το ποίου πολλές εκόνες βρίσκονται στό νησί.
Δεύτερο ργαστήριο εναι κενο το γιορείτου εροδιακνου Γρηγορου Κοιρανδου, πο ζησε στή μονή Ξηροποτμου καί λλο, κα στ συνχεια ργστηκε στν πατρδα του τ Γλσσα, μχρι τ τλη το 19ου α.
Καί στή συνάφεια ατή, μπορομε νά πομε, τι ργα πολλν γιορειτν γιογράφων, πιπλέον κείνων πού δη ναφέρθηκαν καί θά ναφερθον στή συνέχεια, βρίσκουμε, γιά παράδειγμα, τν ρχν το 20ο α., τν Καυσοκαλυβιτν μοναχν Θεοφαναίων, στούς ναούς γίου Παντελεήμονος καί γίου Μιχαήλ Συνάδων, καί το Καυσοκαλυβίτου μοναχο ωακείμ, στή μονή Εαγγελιστρίας.
ς λλο να παράδειγμα στό πλαίσιο τς μφίδρομης σχέσης γίου ρους-Σκοπέλου, μπορομε νά ναφέρουμε, τήν περίπτωση, περί τό τος 1873, τν καταγόμενων πό τή Γλώσσα Σκοπέλου γιογράφων, γιορειτν αταδέλφων μοναχν λαρίωνος καί γαπίου, πού ργα τους βρίσκονται στή μονή Κουτλουμουσίου.
Στά «τραγούδια το Θεο», πως χαρακτήριζε μέ τόν ποιητικό του λόγο, τίς ψαλμωδίες καί τούς ερούς μνους τς κκλησίας μας λέξανδρος Παπαδιαμάντης, βρίσκουμε περί τό 1788 νά ψάλλει στό Πρωττο, τή μητρόπολη το γίου ρους, ερομόναχος νθιμος Σκοπελίτης, ν σέ μφίδρομη πάλι σχέση, περί τό 1830-1831 ζον στή Σκόπελο ο γιορετες ο μουσικολογιώτατοι ερομόναχος Συμεών καί ερομόναχος ντώνιος. Μάλιστα το τελευταίου, πού διακόνησε ς φημέριος στό ναό Κοιμήσεως τς Θεοτόκου στή Γλώσσα, σώζεται χειρόγραφο βυζαντινς μουσικς στόν διο ναό. Στό δεύτερο ατό στικό κέντρο τς Σκοπέλου, στά τέλη το 19ου α. διακόνησε εροδιάκονος Διονύσιος Διαμαντής Πασούλης, μετέπειτα γούμενος τς μονς Εαγγελισμο Σκιάθου, πού μετέδωσε σέ πολλούς τίς γνώσεις του γιά τήν ψαλτική τέχνη.
παιτεται περισσότερη ρευνα, στά ρχεα τν θωνικν καθιδρυμάτων, πως, γιά παράδειγμα, στά κελλιά, κυρίως τν Καρυν, πού νομάζονται «Σκοπελίτικα», στε νά νασυρθον πό τή λήθη το χρόνου (πού στόν θωνικό μοναχισμό συνδυάζεται καί πό τήν νωνυμία τς μοναχικς ταπείνωσης) βιογραφικές εδήσεις καί γιά λλους ξιόλογους Σκοπελίτες-γιορετες.
Στή συνέχεια θά στρέψουμε τόν πτωχό μας γιορείτικο λόγο στίς δύο στορικές μονές τς οκοδέσποινας τς σημερινς μερίδας Σκοπέλου, πού φέτος ορτάζουν δύο πετείους. μέν μονή Εαγγελιστρίας συμπληρώνει 300 χρόνια πό τήν πανίδρυσή της τό 1712, δέ μονή Τιμίου Προδρόμου, κλείνει δη τέσσερεις αἰῶνες πό τήν δρυσή της, τό 1612. φο γίνουν σύντομες ναφορές στά στορικά τν δύο μονν, θά στιάσουμε στίς σχέσεις τους μέ τό γιον ρος.

Μονή Εαγγελιστρίας.
πό τά μοναστήρια τς Σκοπέλου, ξαιρετικό νδιαφέρον παρουσιάζει σταυροπηγιακή μονή το Εαγγελισμο τς Εαγγελιστρίας, πως εναι γνωστότερη. Βρίσκεται σέ δυσπρόσιτη σχετικά τοποθεσία στό ρος Παλούκι, ν ο σχυροί περίβολοι, πού τήν περιβάλλουν, προσδίνουν στό μοναστήρι φρουριακή μφάνιση.
Σημαντικές πληροφορίες τόσο γιά τήν δρυση τς μονς σο καί γιά τά κειμήλια, τά μετόχια καί λλα ποστατικά της παρέχονται, κτός τν λλων πηγν, σέ χειρόγραφο κώδικα τς θωνικς μονς Ξηροποτάμου, το τους 1777, πού πιγράφεται «Κδιξ τς ν τ νήσ Σκοπέλ ερς καί σταυροπηγιακς μονς το Εαγγελισμο, τς πονομαζομένης Εαγγελιστρίας, γενόμενος κατά τό χιλιοστόν πτακοσιοστόν βδομηκοστόν βδομον τος τό σωτήριον. ν περιέχονται καί γράφονται τά ν ατ προϋπάρχοντα πράγματα, λλά δή καί τά κατά διαφόρους καιρούς προσγινόμενα καί φιερούμενα, κινητά καί κίνητα». Τόν κώδικα ατόν δημοσιεύσαμε πρόσφατα στή μελέτη μας μονή Εαγγελιστρίας Σκοπέλου καί νέκδοτος περί ατήν κώδικας το μοναχο Καισαρίου Δαπόντε.
Περισσότερο γιά τόν Καισάριο Δαπόντε (1713-1784) ναμένουμε μέ μεγάλο νδιαφέρον νά μς μιλήσει στή συνέχεια π. Κωνσταντνος.
δρυση καί κμή τς μονς Εαγγελιστρίας συνδέεται μέ τήν οκογένεια Δαπόντε, πό τίς ρχοντικότερες καί σημαντικότερες τς Σκοπέλου. Πιό συγκεκριμένα, ωάννης Δαπόντες Γραμματικός νακαίνισε παλαιότερη μονή, πού βρισκόταν στή θέση τς σημερινς. Στή συνέχεια γιός το ωάννου Γραμματικο Χατζ Στεφανής Δαπόντες, νακαίνισε κ θεμελίων τή Μονή, κτίζοντας τό νέο καθολικό της. νακαίνιση ατή συνδέεται μέ τήν θαυματουργή διάσωση το νέου κτίτορα πό βέβαιο θάνατο στή Σκρο, στίς ρχές το 18ου α. νακαίνιση τς μονς πό τόν Χατζ Στεφαν, κτός πό τόν κώδικα τς μονς Εαγγελιστρίας, στόν ποο ναφερθήκαμε, πιβεβαιώνεται καί πό πιγραφή πού βρίσκεται χαραγμένη σέ κρήνη τς σωτερικς αλς τς μονς: «ΤΟΥ ΚΤΗΤΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΑΥΤΗΣ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΗ ΔΑΠΟΝΤΕ ΥΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟ ΚΤΗΡΙΟΝ ΚΑΙ Η ΒΡΥΣΙΣ ΑΥΤΗ. 1712».
Τό διο τος κτίσθηκε νέος καθολικός ναός πρός τιμήν το Εαγγελισμο τς Θεοτόκου. Διαβάζουμε στήν πιγραφή πού βρίσκεται πάνω πό τή βόρειο πύλη το ναο: «ΔΙ’ ΕΞΟΔΟΥ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΗ ΔΑΠΟΝΤΕ 1712». Τήν κτιτορική δραστηριότητα το Χατζ Στεφαν πογραμμίζει καί πιγραφή πού βρίσκεται στό γεσο το κιονοκράνου το βορειοδυτικο κίονα το καθολικο: «1712 ΚΤΙΤΩΡ ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΔΑΠΟΝΤΕΣ». Πάντως στίς δαπάνες νεγέρσεως το νέου καθολικο φαίνεται τι συνέβαλε καί γιορείτης ερομόναχος Παχώμιος Διονυσιάτης πό τήν Πάρο, σύμφωνα μέ πιγραφή χαραγμένη στό γεσο το κιονοκράνου το βορειοανατολικο κίονα το καθολικο: «ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΠΑΧΩΜΙΟΣ ΕΚ ΠΑΡΟΥ». Στόν Παχώμιο, κτίτορα το ναο τς Φανερωμένης, πού παλαιότερα ταν μετόχι τς θωνικς μονς Διονυσίου, ναφερθήκαμε στήν ρχή τς εσηγήσεως.
Ζντος το κτίτορος Χατζ Στεφαν, κατέρρευσε τό καθολικό, πότε καί κτίστηκε μέ ξοδα πάλι το δίου, κ θεμελίων καί σήμερα σωζόμενος ναός, τό «κάλλος τς Σκοπέλου», κατά τόν Καισάριο Δαπόντε,. Καισάριος, γιός το Χατζηστεφαν, πιτέλεσε ερείας κλίμακας νακαινιστικές ργασίες στή μονή. Συγκεκριμένα, μεταξύ τν τν 1574-1757, λόγιος ατός Σκοπελίτης καί ργότερα γιορείτης μοναχός μετά τήν ναχώρησή του πό τή μονή Ζωοδόχου Πηγς τς ρημονήσου τν Βορείων Σποράδων Πιπέρι, που εχε καρε μοναχός τό 1751/1753, γκαταβίωσε πρώτη φορά στή μονή Εαγγελιστρίας, τήν ποία βρκε σέ κακή κατάσταση συντηρήσεως. Μετά τήν ναχώρηση το Καισαρίου γιά τό γιον ρος καί τή μονή Ξηροποτάμου τό 1757, δελφός του ωάννης Δαπόντες νακαίνισε στά 1777 τό ξυλόγλυπτο τέμπλο καί τό δεσποτικό θρόνο το καθολικο τς μονς. Σώζεται σχετική πιγραφή: «ωάννου Στεφάνου Δαπόντε». Το δίου φιέρωμα εναι καί τό ξυλόγλυπτο πιχρυσωμένο τέμπλο το καθολικο, σύμφωνα μέ τήν πιγραφή: «ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΠΟΝΤΕ 1774». Τό ξαίρετης τέχνης ατό τέμπλο φέρει πλούσια διακόσμηση μέ θέματα πό τό φυτικό καί ζωϊκό βασίλειο καί βιβλικές σκηνές καί πιστέφεται πό μεγάλο ξυλόγλυπτο σταυρό. Στό καθολικό φυλάσσονται μεγάλης τέχνης καί ξίας φορητές εκόνες, ο περισσότερες πό τίς ποες περιγράφονται στόν κώδικα τς Μονς.
Στή μονή Εαγγελιστρίας Δαπόντες πέστρεψε τόν Σεπτέμβριο το 1778, φο ναχώρησε πό τή μονή Ξηροποτάμου το γίου ρους, πού τόσο εεργέτησε. λόγιος Ξηροποταμηνός προηγούμενος Εδόκιμος σημειώνει τι Δαπόντες «δικαιοται νά εναι ες τήν σεπτήν χορείαν τν κτητόρων τς Μονς», ναφερόμενος στήν νέγερση το νέου καθολικο τς μονς Ξηροποτάμου, πού συντελέσθηκε μέ τούς κόπους καί τή μέριμνα το Δαπόντε.
Καισάριος βρίσκοντας τή μονή στή Σκόπελο ρημη καί παραμελημένη, δέν ργησε νά ρχίσει τίς νακαινίσεις καί τίς φιερώσεις, πως ατές παρουσιάζονται καί στόν κώδικα τς Μονς. ργότερα, στίς 25 ανουαρίου 1780, στή Μονή κοινοβίασε μαζί μέ τόν Καισάριο, πίσκοπος Θαυμακο Σεραφείμ (1763-1773), το ποίου τά φιερώματα στή μονή ναφέρονται στόν δη κδεδομένο κώδικα.
ξι χρόνια μετά τήν κ νέου γκατάστασή του στή μονή Εσαγγελιστρίας, Καισάριος, νταποκρινόμενος στίς προτροπές τν πρώην συμμοναστν του Ξηροποταμηνν πατέρων, φιέρωσε τή σκοπελίτικη μονή στή μονή Ξηροποτάμου. Στό ρχεο τς μονς Ξηροποτάμου σώζεται τό δωρητήριο γράμμα το Δαπόντε μέ μερομηνία 10 ουνίου 1784. μως, εκοσι δύο μέρες ργότερα, καί πιθανότατα πρίν λάβει πάντηση πό τό γιον ρος γιά τήν ποδοχή τς δωρες καί τν ρων της, Καισάριος ναχώρησε σπευσμένα πό τή Σκόπελο, στίς ουλίου 1784, πανερχόμενος στή μονή Ξηροποτάμου, που ζησε τούς τελευταίους πέντε μνες τς ζως του. Τό τέλος του πλθε στίς 4 Δεκεμβρίου 1784, φήνοντας νεκτέλεστη καί τήν πόθεση τς μεταβίβασης τς μονς Εαγγελιστρίας στό γιον ρος. Μέ τήν δη μνημονευθεσα κδοση το κώδικα τς μονς Εεγγελιστρίας, πλουτίστηκαν ο γνώσεις μας γιά τή βιογραφία το Καισαρίου Δαπόντε καί προστέθηκαν γνωστα βιογραφικά καί χρονολογικά στοιχεα γιά φιερωτές, ζωγράφους κ.. ν ντλονται εδήσεις γιά πρόσωπα τς ποχς, πού σχετίζονται μέ τή μονή Εαγγελιστρίας, ποία φέτος συμπληρώνει 300 χρόνια πό τήν πανίδρυσή της.

Μονή Τιμίου Προδρόμου.
μονή το Τιμίου Προδρόμου φέρεται τι δρύθηκε πό τόν ερομόναχο
Συμεών. Μέ πατριαρχικό καί συνοδικό γράμμα το
πατριάρχη Τιμοθέου Β’ το τους 1619 μονή νυψώνεται σέ σταυροπηγιακή. Στίς ρχές το 18ου α. βρίσκουμε στό πηδάλιο τς μονς τόν ερομόναχο Φιλάρετο, ποος πρίν ναλάβει τήν γουμενία εχε ναγείρει τήν πλησιόχωρη στή μονή Προδρόμου μονή τς γίας Βαρβάρας. Σύμφωνα μέ τήν παρακάτω σωζόμενη μαρμάρινη πιγραφή πού βρίσκεται στό πέρθυρο τς δυτικς εσόδου το καθολικο, τό διο τό καθολικό, πότε καί Μονή, φαίνεται τι νακαινίσθηκαν τό τος 1721: «ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ 1721».
Τά παραπάνω πιβεβαιώνονται καί πό τοιχογραφική σύνθεση πού εναι στορημένη στήν τράπεζα τς μονς, πιθανόν ργο το μοναχο Δαμασκηνο το ξ ωαννίνων, που εκονίζεται κτίτωρ τς μονς ερομόναχος Φιλάρετος νά προσφέρει μοίωμα τς μονς στόν Τίμιο Πρόδρομο. Πρόδρομος εκονίζεται σέ κόγχη στά ριστερά του, δεόμενος στόν Κύριο μαζί μέ τήν Κυρία Θεοτόκο. σύνθεση φέρει τήν πιγραφή: «ΕΠΙ ΤΩ ΣΩ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥΤΗΝ ΤΗΝ ΜΟΝΗΝ ΩΚΟΔΟΜΗΣΑ / ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΚΑΙ ΚΤΗΤΩΡ». Τόν Φιλάρετο διαδέχθηκε μοναχός Δοσίθεος, ν τό 1740 βρίσκουμε στή γουμενία τς Μονς τόν ερομόναχο Στέφανο, σύμφωνα μέ τήν παρακάτω χειρόγραφη μαρτυρία σέ κώδικα το Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πού ντόπισε π. Κωνσταντνος Καλλιανός: «τελειώθη το παρόν δι᾿ μο Μελχισεδέκ εροδιακόνου Παντοκρατορινο, ες τό μοναστήριον το Προδρόμου ν Σκοπέλω, γουμενεύοντος Στεφανου ερομονάχου 1740 μαρτίου ια΄». Μία πιπλέον εδηση πού προκύπτει πό τήν παραπάνω μαρτυρία εναι τι δη στά 1740, χουμε παρουσία γιορείτου μοναχο στή μονή Προδρόμου.
Σέ πρόσφατη μελέτη μας, ποδώσαμε τήν δεσποτική εκόνα το Μεγάλου Βασιλείου, το τους 1705, πού βρίσκεται στό τέμπλο το καθολικο, στόν σημαντικό ζωγράφο κρητικς σχολς, ντώνιο γοραστό τόν Κρήτα, πού ργα του πάρχουν σέ πολλούς ναούς τς Σκοπέλου, νάμεσά στούς ποίους, στό καθολικό τς μονς Εαγγελιστρίας, πως πισημάναμε στήν παραπάνω μελέτη. Στήν εκόνα τς μονς Προδρόμου Μέγας Βασίλειος μέ τό ριστερό του χέρι κρατε νοιγμένο ελητάριο, στό ποο ναγράφεται τό κείμενο: «Καλότυχος [κενος] πο κάμει κενα πο γώ γραψα ες τά θικά, τοι σκητικά, τι θέλει ξιωθε τς βασιλείας τν ορανν συναγαλλόμενος καί συνευφραινόμενος μετά πάντων τν γγέλων καί γίων». Τό κείμενο εναι παράφραση πό πρόλογο το Μεγάλου Βασιλείου, πού εσάγει στούς ρους κατά πλάτος, μέρος τν σκητικν Λόγων του. Μέ τό κείμενο στό ελητάριο γιος παρουσιάζεται νά διδάσκει τούς μοναχούς, κάτι λλωστε πολύ παραστατικά ποτυπώνεται καί στήν εκόνα, καθώς εκονίζονται κροώμενοι μιλος σεβάσμιων μοναχν, γηραιν καί νεότερων, πού χουν τά χέρια ψωμένα σέ στάση δεήσεως πρός τόν γιο. πολύ διδακτική ατή σύνθεση εναι πόλυτα ταιριασμένη μέ τό μοναστικό περιβάλλον τς μονς Προδρόμου, πού σύμφωνα μέ τόν Καισάριο Δαπόντε, εναι τό «σκητικό» μοναστήρι τς Σκοπέλου.
Τήν ποχή πού ξετάζουμε, ο π᾿ αώνων σχέσεις γίου ρους καί Σκοπέλου ταν πολύ στενές, μιά πού στό νησί διατηροσαν μετόχια ρκετές θωνικές μονές (πως δη ναφέραμε), μαστόροι πό τήν Σκόπελο πασχολονταν σέ νοικοδομήσεις ναν καί λλων κτιρίων στόν θωνα, ν παράλληλα νθοσαν τό μπόριο καί ο πολιτιστικές νταλλαγές.
Πρόσφατα, σέ νακοίνωσή μας σέ πιστημονικό Συνέδριο, ποδώσαμε πέντε φορητές εκόνες τς μονς Προδρόμου, στό φημισμένο γιορείτη γιογράφο ερομόναχο Διονύσιο πού καταγόταν πό τόν Φουρν τν γράφων. Πρόκειται γιά τίς δεσποτικές εκόνες το Χριστο Παντοκράτορος, τς Θεοτόκου δηγητρίας, το Τιμίου Προδρόμου, το νθρονου γίου Νικολάου καί το γίου Σπυρίδωνος, πού βρίσκονται στό τέμπλο το καθολικο τς μονς Προδρόμου. Ο εκόνες ατές φιλοτεχνήθηκαν πό τόν Διονύσιο καί τό ργαστήριό του τήν περίοδο 1720/1721, ποχή κατά τήν ποία νακαινίσθηκε τό καθολικό, πότε καί πως φαίνεται κατασκευάσθηκε τό νέο τέμπλο. Ο εκόνες εναι νεπίγραφες καί χρονολόγητες. πό καλλιτεχνική ποψη ο μορφές καί στίς πέντε εκόνες εναι ρωμαλέες, μέ σωματική ερύτητα καί γκο καί ντάσσονται στήν τάση πιστροφς στήν παλαιολόγειο ζωγραφική το 14ου α., πού κηρύσσει στίς ρχές το 18ου α. ερομόναχος Διονύσιος κ Φουρν, πού σκήθηκε στό γιον ρος καί εναι γνωστός γιά τό ργο του ρμηνεία τς Ζωγραφικς Τέχνης. γνώμη μας γιά τίς εκόνες ατές τς μονς Προδρόμου εναι τι πρόκειται, πό καλλιτεχνικς πόψεως, γιά τό σημαντικότερο ργο τς μεταβυζαντινς κκλησιαστικς εκαστικς τέχνης στό αγαιοπελαγίτικο ατό νησί.
Στήν δια τιμώμενη σήμερα μονή Προδρόμου, ντοπίσαμε καί λλο να ργο γιορείτου γιογράφου, τν μέσων το 18ου α. Πρόκειται γιά τήν φορητή εκόνα τς Θεοτόκου Παντανάσσης, πού βρίσκεται στό παρεκκλήσι το γίου Γεωργίου [ τν ρχαγγέλων], καί πού τήν ποδώσαμε στόν χρωστρα το ργαστηρίου το σιακς μνήμης ερομονάχου Παρθενίου το Σκούρτου, πού λειτουργοσε στό λαυριωτικό κελλί το γίου Γεωργίου στίς Καρυές. πό τό διο ργαστήριο προέρχονται καί ο εκόνες το τέμπλου το καθολικο τς μονς Ζωοδόχου Πηγς στό νησί Πιπέρι.
Καί περατώνουμε τήν ναφορά μας στή μονή Προδρόμου, δίνοντας μία κόμη φωτεινή γιορειτική διάσταση. Πρόκειται γιά τήν εεργετική γιά λη τήν Σκόπελο παρουσία το γιορείτου γέροντος Σωφρονίου Κεχαγιόγλου, πού διατηροσε φιλικούς καί πνευματικούς δεσμούς μέ τόν γιο Νικόλαο Πλαν, τόν Παπαδιαμάντη λλά καί λλα πνευματικά ναστήματα τς ποχς του. πό τήν ρημο το γίου ρος, φθασε στά 1897 στή Σκόπελο καί γκαταβίωσε στή μονή Προδρόμου, πού μέ τό διάταγμα το 1833 τς ντιβασιλείας τν Βαυαρν ταν διαλυμένη. κε, μαζί μέ ναν λλο γιορείτη, τόν μοναχό Σίλβεστρο Μονοκρούση, ρχισαν τό μεγάλο γνα νά ξαναδώσουν στό στορικό μοναστήρι τό μοναστικό καί πνευματικό μεγαλεο του. κενο τό μεγαλεο, πού εχε κάνει τόν Δαπόντε νά γράψει: « Πρόδρομος, τό σκητικόν μοναστήριον».
γέρων Σωφρόνιος, δέν ρκέστηκε μόνο στήν μεταλαμπάδευση το γιορειτικο σκητικο πνεύματος στή μοναχική κοινότητα τς Σκοπέλου καί στήν πνευματική καθοδήγηση τν κατοίκων της, λλά μέχρι τό τέλος του, τό 1934, δέν παψε νά φελε καί λλους τόπους, πως Θεσσαλία. Παράλληλα, γέρων Σίλβεστρος, ριστος κάτοχος τς ψαλτικς τέχνης ς μαθητής τν σπουδαίων μουσικοδιδασκάλων εροδιακόνου νθίμου καί Κλεομένους θήνη, λειτούργησε, μέχρι τήν κοίμησή του τό 1922, Σχολή ψαλτικς τέχνης στή μονή Προδρόμου, πού φησε πολλούς ξιους εροψάλτες, ο ποοι κόσμησαν τούς νοριακούς ναούς τς Σκοπέλου.
ντί πιλόγου, λοκληρώνουμε τήν ποψινή μας εσήγηση μέ τά γκωμιαστικά καί κετευτικά λόγια πού ψέλλισε τό καύχημα τς Σκοπέλου, γιορείτης μοναχός Καισάριος Δαπόντες στόν προστάτη τς Σκοπέλου καί τιμώμενο σήμερα, γιο Ρηγίνο.
«Χαίροις τ γαλλίαμα, δόξα τν Σκοπέλων / Χαίροις τς πατρίδος μου πολύφωτος κοσμήτης / μο δ πολύτιμος κλαμπρος μαργαρίτης / Χαίροις κα σ Σκόπελος πατρίς μου τιμία / κα δέξαι τ ψελλίσματα τατα ν προθυμί / Κα σ δ γιώτατε πάτερ κα Δέσποτά μου / πιμελο τν πόλιν σου, φύλαττε τν λαόν σου / που τιμ πανευλαβς τάφον τν γιόν σου. / Σκέπε τ παρχίαν σου, σζε τ ποίμνιό σου / πο δοξάζει κι κτελε κα τ μνημόσυνόν σου. / Βρέχε την τν Σκόπελον μ λεος παντοτειν τ θεον / να βλαστάνη κα γεν καρπος καλν παντοίους» μήν.

Εσήγηση στήν μερίδα μέ τίτλο: «Τς νήσου Σκοπέλου τρίμορφον ερόν τοι τιμή στόν γιο καί πολιοχο τς νήσου Ρηγίνο καί στίς σεπτές Μονές το θείου Εαγγελισμο καί το Τιμίου Προδρόμου», πού διοργανώθηκε πό τήν ερά Μητρόπολη Χαλκίδος καί λαβε χώρα στή Σκόπελο, 22 ουνίου 2012, μέ φορμή τίς λαμπρές ορταστικές κδηλώσεις τίς φιερωμένες στήν πέτειο τς συμπλήρωσης 1650 τν πό τό μαρτύριο το γίου Ρηγίνου, 400 τν πό τήν δρυση τς μονς Τιμίου Προδρόμου καί 300 τν πό τήν πανίδρυση τς μονς Εαγγελιστρίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου