Αφιέρωμα της εφημερίδας «Εθνικός Κήρυξ» της Νέας Υόρκης
Η Μονή σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Εκεί που βρίσκεται τώρα το παρεκκλήσιο της Αγίας Ζώνης ο άγιος Κωνσταντίνος είχε ανεγείρει έναν ναό προς τιμή της Υπεραγίας Θεοτόκου. Μετέπειτα κτίτορες της Μονής είναι ο αυτοκράτορας Μέγας Θεοδόσιος με τους υιούς του Αρκάδιο και Ονώριο.
Ο Μέγας Θεοδόσιος έκτισε, στον χώρο που βρισκόμαστε τώρα, έναν μεγαλοπρεπή ναό σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την Θεοτόκο, η οποία διέσωσε τον υιό του Αρκάδιο από θαλάσσιο πνιγμό και τον μετέφερε στα παράλια της Μονής κάτω από μία βάτο. Για τον λόγο αυτό η Μονή ονομάσθηκε «Βατοπαίδιον», από τα δύο συνθετικά «βάτος» και «παιδίον».
Αραβες πειρατές στις αρχές του 10ου αιώνα λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την Μονή, ενώ στο τέλος του 10ου αιώνα τρεις πλούσιοι άρχοντες από την Αδριανούπολη, Αθανάσιος, Νικόλαος και Αντώνιος, που ήθελαν να μονάσουν στο Αγιον Ορος κατόπιν προτροπής του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου -που τότε έκτιζε την Μεγίστη Λαύρα- έρχονται και ανακαινίζουν την ερειπωμένη Μονή του Βατοπαιδίου και την οργανώνουν σε μεγάλο κοινόβιο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Στην μακραίωνη πορεία της αναδείχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της Ορθοδοξίας βιώνοντας τον ησυχασμό, αναδεικνύοντας πλήθος αγίων και παράλληλα επιτελώντας πλούσιο ιεραποστολικό έργο εντός και εκτός του ελλαδικού χώρου.
Η συμβολή της Μονής στο Γένος κατά την υπερχιλιετή ιστορία της υπήρξε ανεκτίμητη. Κατά την Τουρκοκρατία η Μονή ίδρυσε το 1749 την Αθωνιάδα Ακαδημία, που ως γνωστόν υπήρξε το σημαντικότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα για το υπόδουλο Γένος και από την οποία προήλθαν μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο ισαπόστολος άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ρήγας Φερραίος και πολλοί διδάσκαλοι του Γένους.
Η Μονή στήριξε με μεγάλα οικονομικά ποσά την Επανάσταση του 1821. Πρώτος ο Μητροπολίτης Ειρηνουπόλεως και Βατοπαιδίου Γρηγόριος ευλόγησε την σημαία της Επαναστάσεως του Υψηλάντη στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και πρόσφερε υπέρ της Επαναστάσεως μισό εκατομμύριο γρόσια.
Επίσης η Μονή συνέβαλε στην επανίδρυση της Μεγάλης του Γένους Σχολής, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ενώ ανέλαβε την ανέγερση στην Κωνσταντινούπολη της Σχολής των Γλωσσών και ενίσχυσε οικονομικά τα περισσότερα Εκπαιδευτήρια του Ελληνικού κράτους.
Το 1912 έσωσε από την σφαγή τους κατοίκους των Βρασνών και του Σταυρού Χαλκιδικής πληρώνοντας το υπέρογκο ποσό των φόρων που αδυνατούσαν να καταβάλλουν στους Τούρκους.
Το 1917 μετά την καταστροφική πυρκαγιά στην Θεσσαλονίκη ενίσχυσε οικονομικά τους πυρόπληκτους με μεγάλο χρηματικό ποσό. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή το 1922 και την ανταλλαγή των πληθυσμών η Μονή παρεχώρησε αρχικά 62.000 και στη συνέχεια άλλα 38.000 στρέμματα για την εγκατάσταση των προσφύγων στις περιοχές της Θάσου και της Χαλκιδικής (Ουρανούπολη, Νέα Τρίγλια, Νέα Ρόδα, ολόκληρο το νησί της Αμμουλιανής, Μουδανιά, Βατοπέδι και Αγιο Μάμα).
Εξαιτίας της μεγάλης λειψανδρίας που σημειώθηκε στο Αγιον Ορος μετά τη δεκαετία του 1950 η Μονή περιήλθε σε μεγάλη παρακμή, υλική και πνευματική.
Το 1990 με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Ορους μετατρέπεται από ιδιόρρυθμη σε κοινοβιακή. Εγκαθίσταται η συνοδεία του Γέροντος Ιωσήφ από την Νέα Σκήτη με 22 πατέρες και ενθρονίζεται πρώτος Ηγούμενος ο ιερομόναχος Εφραίμ.
Η νέα Αδελφότητα έθεσε ως πρώτιστο μέλημά της την πνευματική αποκατάσταση της Μονής, ενώ ιεράρχησε κατά προτεραιότητα τις αναστηλώσεις, την συντήρηση και διαφύλαξη των μοναδικών αυτοκρατορικών και άλλων κειμηλίων, την επαναφορά της στην ιστορική της θέση. Η Μονή σήμερα αριθμεί 120 μοναχούς από διάφορες χώρες.
Η Μονή Βατοπαιδίου είναι ένα τεράστιο κτιριακό συγκρότημα με δομημένη επιφάνεια 35.000 τετραγωνικά μέτρα, ενώ οι Σκήτες και τα Κελλιά που υπάγονται σε αυτήν έχουν δομημένη επιφάνεια πέραν των 50.000 τετρ. μέτρων. Από το 1990 ως σήμερα έχει αναστηλωθεί περίπου το 1/3 της Μονής και δαπανήθηκαν 45 εκατομμύρια ευρώ.
Επίσης χρειάζεται να αναστηλωθούν η Σκήτη του Αγίου Ανδρέα (Σεράι) στις Καρυές, η Σκήτη του Αγίου Δημητρίου, η Παλαιά Αθωνιάδα Σχολή και πολλά Κελιά που ανήκουν στην Μονή με συνολική δομημένη επιφάνεια πέραν των 50.000 τετραγωνικών μέτρων.
Αν ληφθεί υπόψη ότι οι ετήσιες επιχορηγήσεις του Κράτους από ευρωπαϊκά κονδύλια καλύπτουν ένα ελάχιστο μέρος, δίχως την ουσιαστική οικονομική συμβολή από την πλευρά της Μονής, οι αναστηλώσεις είναι αδύνατον να ολοκληρωθούν.
Στην Μονή διαφυλάσσονται 3.500 εικόνες, 2.200 χειρόγραφα, 350.000 έγγραφα, 40.000 παλαίτυπα, πλήθος έργων τέχνης της χρυσοκεντητικής και της αργυροχρυσοχοΐας, κειμήλια ανεκτίμητης πολιτιστικής και ιστορικής αξίας, τα οποία για πολλές δεκαετίες ήταν παραμελημένα και υποκείμενα στην φθορά και την καταστροφή.
Εχουν κατασκευασθεί δύο νέα Σκευοφυλάκεια για την έκθεση και διαφύλαξη των κειμηλίων. Εχει γίνει ήδη η συντήρηση των τοιχογραφιών του Μανουήλ Πανσελήνου (1312 μ.Χ.) στο Καθολικό, εκατοντάδων φορητών εικόνων, χειρογράφων και πολλών λατρευτικών αντικειμένων.
ΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ
Το καθολικό της Μονής τιμάται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και είναι κτίσμα του 10ου αιώνα. Ανασκαφές που έγιναν στα βόρεια του καθολικού το 2000 έφεραν ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη των θεμελίων της κόγχης μιας μεγάλων διαστάσεων παλαιοχριστιανικής βασιλικής, πιθανώς του ναού που είχε ανεγείρει ο Μέγας Θεοδόσιος, στα ερείπια του οποίου έχει ανεγερθεί το σημερινό καθολικό.
Οι τοιχογραφίες του καθολικού, αυτές που βρίσκονται στον κυρίως ναό και στην λιτή χρονολογούνται το 1312 και αποτελούν έργο του περίφημου αγιογράφου Μανουήλ Πανσελήνου.
Στο καθολικό διασώζονται τα μοναδικά εντοίχια βυζαντινά ψηφιδωτά που βρίσκονται σε όλο το Αγιον Ορος. Μπορεί να δει κάποιος πάνω από τον αριστερό και δεξιό κίονα τον αρχάγγελο Γαβριήλ και την Θεοτόκο αντίστοιχα, μία ψηφιδωτή παράσταση που απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και χρονολογείται στον 11ο αιώνα.
Στην λιτή βρίσκονται άλλες δύο ψηφιδωτές παραστάσεις, μία της Δεήσεως (12ος αιώνας) και μία άλλη του Ευαγγελισμού (14ος αιώνας), ενώ έξω από το παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου βρίσκεται ψηφιδωτή απεικόνιση του αγίου (14ος αιώνας).
Μπροστά από τους δύο ανατολικούς κίονες, στο αριστερό και δεξιό προσκυνητάριο, βρίσκονται οι βυζαντινές εικόνες της Παναγίας της Οδηγήτριας και της Αγίας Τριάδος αντίστοιχα. Αυτές, σύμφωνα με την παράδοση, προέρχονται από τον ναό της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης. Επάνω στον αριστερό ηγουμενικό θρόνο μία άλλη βυζαντινή εικόνα, των αποστόλων Πέτρου και Παύλου, δωρεά του δεσπότη Θεσσαλονίκης Ανδρονίκου Παλαιολόγου.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ – ΔΙΑΚΟΝΗΜΑΤΑ
Συνήθως σε ένα αγιορείτικο κοινόβιο όπως είναι η Μονή Βατοπαιδίου η ημέρα χωρίζεται στις ώρες της θείας Λατρείας στο καθολικό, στις ώρες διακονίας και στις ώρες του κελίου, περίπου ανά 8ωρο.
Η λατρεία του Θεού προέχει πάσης άλλης εργασίας σε ένα κοινόβιο.
Η θεία Λατρεία σε ένα αγιορείτικο κοινόβιο είναι μία αέναος λατρευτική σύναξη σύμφωνα με το πρότυπο της αϊδίου δοξολογίας των αγγέλων.
Εντός του υπερχιλιετούς χώρου του καθολικού της Μονής μπορεί ο μοναχός να συμμετάσχει στην λογική λατρεία, η οποία προσφερόταν ακαταπαύστως από τους προγενεστέρους πατέρες και συνεχίζει να προσφέρεται με τον ίδιο τρόπο, λατρεύοντας τον Θεό δια της Εκκλησίας μαζί με όλη την κτίση «εν ενί στόματι και μια καρδία».
Ο υποτακτικός με την άσκηση του διακονήματός του εφαρμόζει στο κοινόβιο το Κυριακό λόγιο, «ος εάν θέλη εν υμίν μέγας γενέσθαι, έσται υμών διάκονος, και ος εάν θέλη εν υμίν είναι πρώτος, έσται υμών δούλος, ώσπερ ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών» (Ματθ. 20,26-28).
Τα διακονήματα ορίζονται από την Ιερά Σύναξη της Μονής σύμφωνα με τις ανάγκες για έναν εύρυθμο τρόπο διοικήσεως και διαβιώσεως των πατέρων, αλλά και σύμφωνα με τις ιδιαίτερες πνευματικές ανάγκες κάθε μοναχού.
Βασικά διακονήματα είναι του ηγουμένου, των επιτρόπων, του οικονόμου, του αντιπροσώπου στην Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους, καθώς και του ανά πενταετία πρωτεπιστάτου, δικαίωμα το οποίο ανήκει στις πέντε πρώτες κατά την ιεραρχική τάξη Μονές του Αγίου Ορους.
Επίσης στην Μονή υπάρχουν τα διακονήματα του γραμματέως, του σκευοφύλακος, του αρχειοφύλακος, του βιβλιοθηκαρίου, του οικονόμου του μετοχίου στο Πόρτο Λάγος, των τυπικαραίων, των εκκλησιαστικών, των ψαλτών, των αγιογράφων, των μαγείρων, των τραπεζαραίων, των αρχονταραίων, των κηπουρών, του φούρναρη, του προσφάρη, του λιβανοποιού, του πορτάρη κ.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου