2049 - Κατάλογος βιβλιοθήκης Ιεράς Σκήτης Καυσοκαλυβίων

Μ. Γ. Βαρβούνη: ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΙΩΑΣΑΦ ΤΩΝ ΙΩΑΣΑΦΑΙΩΝ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΚΗΤΗΣ ΤΩΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ 
ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ (1915)

[Από τον Τιμητικό Τόμο Φιόρα Τιμής για τον Μητροπολίτη Ζακύνθου Χρυσόστομο Β΄ Συνετό, Ζάκυνθος 2009, σ. 175-193]

Στον κώδικα 123 της Βιβλιοθήκης του Κυριακού, της Ιεράς Σκήτης Καυσοκαλυβίων Αγίου Όρους, που αποτελείται από 45 φφ., σώζεται χειρόγραφος κατάλογος της βιβλιοθήκης αυτής, συνταγμένος το 1915 από τον ιερομόναχο Ιωάσαφ, της συνοδείας των Ιωασαφαίων (1). Ο ίδιος μάλιστα ο συντάκτης του καταλόγου, στον πρόλογό του, παραθέτει την ιστορία του καταλόγου αυτού, αλλά και πληροφορίες για την μέθοδο εργασίας που ακολουθήθηκε.

Κατά τον ιερομόναχο Μάξιμο τον Καυσοκαλυβίτη (2) το κοσμικό όνομα του Ιωάσαφ, πνευματικού της Καλύβης των Ιωασαφαίων, ήταν Λάζαρος Σ. Παναρίνης, και είχε γεννηθεί στην Κορυτσά το 1870. Ο πατέρας του ήταν ξυλουργός και είχε εργαστεί στο Άγιον Όρος, χρησιμοποιώντας τον γιό του ως βοηθό. Ο Ιωάσαφ εγκαταβίωσε στα Καυσοκαλύβια, στη συνοδεία των Ιωασαφαίων, όπου το 1888 εκάρη μοναχός, και το 1891 χειροτονήθηκε ιερομόναχος, ενώ του απονεμήθηκε και το οφφίκιο του πνευματικού. Ασχολήθηκε με την αγιογραφία και με την ψαλτική, ως δε απόφοιτος του Σχολαρχείου αντέγραψε χειρόγραφα, αλλά βοήθησε και τον Ευλόγιο Κουρίλα, μετέπειτα Μητροπολίτη Κορυτσάς, να συντάξει τον κατάλογο των χειρογράφων κωδίκων της Σκήτης, για τον οποίο θα γίνει λόγος στη συνέχεια. Ασχολήθηκε επίσης με την φωτογραφία, και διατηρούσε πλήρες φωτογραφικό εργαστήριο, ενώ το αρχείο και οι σημειώσεις του παρέχουν σημαντικό υλικό για τους πατέρες και την ιστορία της Σκήτης, κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Αναδείχθηκε σε Γέροντα της Καλύβης των Ιωασαφαίων, και εκοιμήθη στις 22 Μαϊου 1938, σε ηλικία 68 ετών.

Σύμφωνα με αυτά, ο κατάλογος των χειρογράφων και των εντύπων βιβλίων της Βιβλιοθήκης της Σκήτης συντάχθηκε για πρώτη φορά το 1899, επί Δικαίου ιερομονάχου Αβραμίου, από τον Ιωάσαφ, με την βοήθεια των μοναχών Αρσενίου και Γερμανού. Ωστόσο το Μάϊο του 1914, επειδή ορισμένοι μοναχοί της Σκήτης άρχισαν να διαδίδουν ότι είχαν χαθεί χειρόγραφα και έντυπα βιβλία από το Κυριακό, οι προϊστάμενοι της κυρίαρχης μονής της Μεγίστης Λαύρας, που είχαν μεταβεί στη Σκήτη για την εγκαθίδρυση του νέου δικαιάτου του μοναχού Αρσενίου, ζήτησαν να γίνει καταμέτρηση, με βάση τον παλαιό αυτό κατάλογο. Από την διαδικασία αυτή αποδείχθηκε ότι όχι μόνον δεν έλλειπαν βιβλία, αλλά στο μεταξύ είχαν αποκτηθεί και άλλα πολλά, που είχαν αφιερωθεί στη Σκήτη μετά το 1899 (3).

Προέκυψε έτσι η ανάγκη συντάξεως νέου και ενημερωμένου καταλόγου, τον οποίο ανέλαβε και πάλι ο ιερομόναχος Ιωάσαφ, με την βοήθεια των μοναχών Νεοφύτου και Ιωακείμ, οι οποίοι και λειτούργησαν ως επιτροπή. Κατά την σύνταξη του νέου αυτού καταλόγου διακρίθηκαν, με ξεχωριστή αρίθμηση τα χειρόγραφα από τα έντυπα βιβλία, αλλά και επικολλήθηκαν στα βιβλία της Σκήτης ετικέτες με τους αριθμούς που είχαν στον κατάλογο, με τη βοήθεια και του γραμματέως της Σκήτης μοναχού Γρηγορίου. Σημειώθηκαν οι διαστάσεις, το υλικό γραφής και τα αδρομερή περιεχόμενα των χειρογράφων, ορισμένα από τα χαρακτηριστικά κτητορικά σημειώματα και οι πλέον σημαντικές από τις ενθυμίσεις τους, σε παράρτημα του πρώτου μέρους του καταλόγου, του αφιερωμένου στους κώδικες, και όσον αφορά τα έντυπα βιβλία σημειώθηκαν επίσης οι παλαιοί ταξινομικοί αριθμοί, τα πολλαπλά αντίτυπα κάθε βιβλίου και οι τόμοι που αποτελούσαν κάθε σειρά, αν το βιβλίο δεν ήταν αυτοτελές, αλλά μέρος ενός μεγαλύτερου πολύτομου έργου.

Τον κατάλογο αυτό των βιβλίων της Σκήτης των Καυσοκαλυβίων (4), ανέκδοτο μέχρι σήμερα, δημοσιεύουμε εν εκτάσει στη συνέχεια. Πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι κατάλογο των χειρογράφων της Σκήτης, πλην των σποραδικών αναφορών του Σπ. Λάμπρου (5), δημοσίευσαν το 1930 οι Ευλόγιος Κουρίλας και ο Μητροπολίτης πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρόνιος Ευστρατιάδης (6), πρόσφατα δε ο λόγιος βιβλιοθηκάριος της Σκήτης μοναχός Πατάπιος (7). Επίσης, στα έντυπα βιβλία της Σκήτης έχει αναφερθεί ο Θωμάς Παπαδόπουλος (8), ενώ αναλυτική καταγραφή και βιβλιογραφική ταύτισή τους έχουν πρόσφατα δημοσιεύσει ο γράφων με τον κ. Ευστάθιο Ν. Κεκρίδη (9). Αξίζει επίσης να μνημονευθεί εδώ ότι την βιβλιοθήκη του Κυριακού της Σκήτης αναφέρει επαινετικά και ο μοναχός Ισίδωρος Παντελόπουλος, της Καλύβης του Αγίου Χαραλάμπους της Σκήτης, στο έμμετρο προσκυνητάριο των Καυσοκαλυβίων (10), το οποίο έχει φιλοπονήσει το 1915, την χρονιά δηλαδή που συντάχθηκε και ο κατάλογος που εδώ δημοσιεύουμε. Οι στίχοι αυτοί είναι απολύτως ενδεικτικοί του τρόπου με τον οποίο οι μοναχοί της Σκήτης έβλεπαν και αξιολογούσαν την βιβλιοθήκη τους, την εποχή που αποφασίστηκε και ολοκληρώθηκε η σύνταξη του καταλόγου του ιερομονάχου Ιωάσαφ :

Κι η βιβλιοθήκη του Κοινού στην είσοδον πλαγίως.

Ωραία και περικαλλής με άφθονα βιβλία,

μεμβράνας και χειρόγραφα και έντυπα παντοία.

Αυξάνει και στολίζεται μερίμνη ειδικοτάτου,

Ιωάσαφ βιβλιοθηκάρι μας, του πανοσιωτάτου*

* Ιωάσαφ Ιερ. εκ της Αδελφότητος των Ιωασαφαίων ζηλωτής εις το άκρον υπέρ του καλού κοινού εποίησε ετέραν βιβλιοθήκην των χειρογράφων (1917).

Στη συνέχεια δημοσιεύεται εκτενώς ο κατάλογος του Ιωάσαφ. Παραλείπεται μόνον ο Πίναξ ονομαστικός κατ' αλφάβητον, και αριθμοί των εντύπων βιβλίων, που υπάρχει στο τέλος του χειρογράφου (φφ. 37-45), επειδή αυτός μπορεί να είχε σημασία για την χρήση της βιβλιοθήκης, αλλά δεν ενδιαφέρει τον σημερινό ιστορικό, ο οποίος θα θελήσει να εγκύψει στην ιστορία, στην συγκρότηση και στον βιβλιακό πλούτο της καυσοκαλυβίτικης βιβλιοθήκης. Ιστορικοί και επιστημονικοί είναι άλλωστε οι λόγοι που υπαγόρευσαν τη δημοσίευση που ακολουθεί, ώστε να έρθει στο φως μία πηγή που, αν διαβαστεί συγκριτικά με βάση τους μεταγενέστερους καταλόγους, μπορεί να βοηθήσει στον σχηματισμό πλήρους εικόνας για τον τρόπο με τον οποίο απαρτίστηκε διαχρονικά η βιβλιοθήκη αυτή, από τις κατά καιρούς δωρεές (11) :

Βιβλιοθήκη Κυριακού Ιεράς Σκήτης Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, χφ. 123

Οσιώτατοι και Συσκητιώται μου Πατέρες

Τον κατάλογον των βιβλίων της κοινής βιβλιοθήκης του Κυριακού μας συνέταξα ως γνωστόν το πρώτον, αναμίξ χειρόγραφα μετ' εντύπων το 1899 επί Δικαιάτου Αβραμίου ιερομονάχου εκ της Καλύβης των Τριών Ιεραρχών. Συμβοηθούς δε εις την τακτοποίησιν είχον τότε, τους συναδέλφους Αρσένιον και Γερμανόν μοναχούς, υποτακτικούς του γέρο-Νικοδήμου, εκ της Καλύβης των Αγίων Πάντων.

Αλλ' επειδή το 1914 διεδόθη εκ τινων συσκητιωτών πατέρων ότι ελλείπουσιν βιβλία, την 6ην Μαϊου, εις την εγκαθίδρυσιν του νέου Δικαιάτου Αρσενίου μοναχού εκ της άνω Καλύβης του Ευαγγελισμού, οι εκ της Ι. Μονής Μεγίστης Λαύρας προϊστάμενοι μοι εφώναξαν, εις παρρησίαν παλαιάς τε και νέας σκητιωτικής συνάξεως και πολλών άλλων Πατέρων, παρατήρησαν τα βιβλία κατά τον κατάλογόν μου και όχι μόνον, ότι ευρέθησαν όλα κατά την αρίθμησίν μου, αλλά και περισσότερα, τα οποία είχον αφιερωθεί μετά την εμήν ταξινόμησιν.

Προς πλειοτέραν δε βεβαιότητα των τε χειρογράφων και των εντύπων, διώρισαν τριμελή επιτροπήν εξ υποτακτικών, εμού, Νεοφύτου μοναχού του γέρο-Θεοφυλάκτου, εκ της κάτω Καλύβης Γεννήσεως της Θεοτόκου, και Ιωακείμ μοναχού του παπά Παύλου, εκ της Καλύβης της Αγίας Άννης, παρετηρήσαμεν επισταμένως και ευρέθησαν ανελλιπή όλα όσα διελάμβανον εν τω καταλόγω μου.

Μετά την παρατήρησιν και πιστοτάτην πληροφορίαν, τη συμβουλή φίλου μου ελλογίμου μοναχού, εχώρισα εκ των εντύπων τα χειρόγραφα εις ιδιαίτερον τμήμα υπό άλλην αρίθμησιν. Και βοηθεία των ανωτέρω ρηθέντων συναδελφών μου, και του κοινού γραμματέως Γρηγορίου μοναχού, υποτακτικού του γέρο-Παναρέτου εκ της Καλύβης της Μεταμορφώσεως, προσεκολλήσαμεν έσωθεν και έξωθεν επί των βιβλίων τα υπ' εμού ητοιμασμένα δελτάρια, φέροντα τον αριθμόν του βιβλίου, και σήμερον παραδίδωμι προς το Σεβαστόν Κοινόν της Ιεράς Σκήτης μας, οσιώτατον Δικαίον, και Ιεράν Σύναξίν του τον παρόντα κατάλογον διηρημένον εις δύο μέρη χειρογράφων και εντύπων, σύντομον μεν, αλλά δια τα χειρόγραφα τελειότερον του πρώτου. Εν τούτω σημειώ εκάστου κώδικος τα διαστάσεις, τον αιώνα, ως επληροφορήθην, τα φύλλα όπου ηρίθμησα σχεδόν όλων των κωδίκων, και εν ολίγαις λέξεσι το περιεχόμενον, προς γνώσιν όλων των συσκητιωτών Πατέρων, ων επικαλούμαι τα ευχάς, και διατελώ ζηλωτής των κοινών της αγαπητής μας Σκήτης.

Το πρώτον αντίτυπον τούτου παρέδωκα εις το κοινόν και επικυρώθη δια της επιθέσεως της σφραγίδος και υπογραφών της Συνάξεως και Επιτροπής, τη 25 Μαρτίου 1915. Ιωάσαφ Ιερομ(όναχος).

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Α. ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ

1. Περγ. 4ο μεγ. (0,375Χ0,282) ΧΙ αιών φυλ. 361 σ. 2*

Ιωάννου του Χρυσοστόμου λόγοι και ομιλίαι 31 είναι μερικώς εσταχωμένος και κάλλιστα διατετηρημένος είναι πολύτιμος δια την Σκήτην της, οι λόγοι είναι διάφοροι κατά Ιουδαίων κ.τ.λ.

* ήτοι δίφυλλος η σελίς.

2. Περγ. 8ον (0,210Χ0,143) Χ αιών φ. 4 σ. 2

Εκ της Της Εβραίους επιστολής του Παύλου.

3. Περγ. 4ον(0,29Χ0,18) ΧΙ αιών φ. 300 σελ. 2

Πανηγυρικόν ακέφ. Και κολοβόν περιέχον 32 λόγους διαφόρων αγίων και διδασκάλων, ήτοι Ιω. του Χρυσοστόμου, Δαμασκηνού, Ανδρέου Κρήτης, Θ. Στουδίτου, Εφραίμ, Γεωργίου Νικομηδείας κ.τ.λ., εις διαφόρους Δεσποτικάς, Θεομητορικάς και αγίων εορτάς.

4. Χαρτ. 4ον(0,30Χ0,22) ΧΙV αιών φ. 6+239 σ. 2 [εν τέλει 1332]

Πραξαπόστολος. Εις το τέλος Προκείμενα και αλληλούϊα των Κυριακών λειτουργιών των η΄ ήχων.

5. Χαρτ. 4ον(0,32Χ0,22) ΧV αιών φ. 286 σ. 2

Πανηγυρικόν περιέχον 41 λόγους διαφόρων αγίων και διδασκάλων Χρυσοστόμου, Δαμασκηνού, Εφραίμ, Γρηγορίου Νύσσης, Αμφιλοχίου, Γρηγορίου Νεοκαισαρείας, Πρόκλου, Θεοδώρου Στουδίτου, του Κυρίλλου Αλεξανδρείας και άλλων εις διαφόρους Δεσποτικάς, Θεομητορικάς και αγίων εορτάς.

6. Χαρτ. 4ον(0,32Χ0,22) ΧV αιών φ. 293 σ. 2

Πανηγυρικόν περιέχον 42 λόγους διαφόρων αγίων και διδασκάλων εις διαφόρους εορτάς, ως το υπ' αριθ. 5.

7. Χαρτ. 4ον μικρ. (0,285Χ0,200) ΧV αιών φ. 220 σ. 2

Του οσίου Εφραίμ του Σύρου περιέχει 49 διάφ. Κεφάλαια και λόγους ασκητικούς παραινετικούς εις ελληνικήν φράσιν.

8. Χαρτ. 4ον μικρ. (0,30Χ0,23) ΧV αιών φ. 383

Παρακλητική ακέφαλος και κολοβός.

9. Χαρτ. 8ον (0,227Χ0,160) ΧVΙ αιών φ. 281

Ακέφαλος και κολοβός περιέχει διήγησιν των διαφόρων τελωνίων, των ψυχικών παθών όπου απαντά η ψυχή και 30 διαφόρους λόγους και ομιλίας αγίων Αμφιλοχίου, Χρυσοστόμου, Γρηγορίου Θεολόγου, Επιφανίου κ.λπ. διδασκάλων εις ελληνικήν φράσιν.

10. Χαρτ. 8ον(0,20Χ0,14) ΧΙV αιών φ. 67

Ακέφαλος και κολοβός περιέχει δύο λόγους αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου, κεφάλαια διάφορα εκ του Γεροντικού, στίχους τινάς, κεφάλαια κατ' ερωταπόκρισιν περί διαφόρων ζητημάτων εκ της θεολογίας, αστρονομίας [ ...;]μον κατ' εκλογήν.

11. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,21Χ0,15) ΧV αιών φ. 321

Ακέφαλος και κολοβός συμπίλημα διαφόρων κωδίκων του αυτού αιώνος περιέχει λόγους Δωροθέου αρχιμανδρίτου (αββά Δωροθέου), Νικήτα Ηρακλείας, Συμεών του νέου Θεολόγου, Ιωάννου της Κλίμακος, Μαξίμου του Ομολογητού, Ιωάννου του Δαμασκηνού, Εφραίμ του Σύρου και διαφόρων άλλων διδασκάλων και αγίων. Εξ αυτών και λόγοι τινές ακέφαλοι και κολοβοί.

12. Χαρτ. 4ον μεγ. (0,25Χ0,18) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 416

Ακολουθίαν και βίον του οσίου πατρός ημών Μαξίμου του Καυσοκαλύβη, ακολουθίαν αγίου Πέτρου Αθωνίτου και Ονουφρίου, ακολουθίαν και βίον ελληνικόν οσίου Νήφωνος Καυσοκαλυβίτου, λόγον αγίου Επιφανίου εις την θεόσωμον ταφήν και λόγους εις την προσκύνησιν του Τιμίου Σταυρού κ.τ.λ.

13. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών (αψκδ΄) φ. ΙΙ+287

Αββά Ισαάκ του Σύρου λόγοι 93 εις ελληνικήν φράσιν.

14. Χαρτ. 8ον (0,225Χ0,160) ΧVΙΙΙ αιών φ. 266

Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων πατέρων από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα και οικείως και προσφόρως εκτεθείσα εις ωφέλειαν των εντυχανόντων και κε΄ λόγοι Συμεών του Θεολόγου εις ελληνικήν φράσιν.

15. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών φ. 221

Πέτρου του Δαμασκηνού μ΄ υποθέσεις, έτερα κδ΄ κεφάλαια, και 10 διάφοροι διδαχαί, ως και εκ του βίου Μαξίμου του Καυσοκαλύβη.

16. Χαρτ. 8ον (0,23Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών(αψλδ΄) φ. 112

Πέτρου Δαμασκηνού 39 υποθέσεις και έτερα η΄. άλλων αγίων.

17. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧVΙΙ αιών φ. 151

Πέτρου Δαμασκηνού 40 υποθέσεις, 24 κεφάλαια και εν τέλει εις λόγος αγίου Βασιλείου περί μοναχών.

18. Χαρτ. 8ον μικ. (0,185Χ0,145) ΧVΙΙ αιών φ. 400

Αμαρτωλών σωτηρία ακέφαλος και κολοβός περιέχει τα θαύματα της Θεοτόκου εν εκτάσει και εις απλουστάτην χυδαϊκήν φράσιν.

19. Χαρτ. 8ον μικ. (0,20Χ0,14) ΧVΙΙ αιών φ. 113

Λειτουργικόν χρυσόδετον γεγραμμένον δια χρυσών γραμμάτων εν ταις επιγραφαίς, και δι' ωραίων πολυχρώμων αρχικών κεφαλαίων, ανήκει εις το Βήμα και φυλάσσεται υπό του Βηματάρη.

20. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,20Χ0,14) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 112

Περιέχει τροπάρια του εσπερινού της Πεντηκοστής, 2 λόγους εις την Πεντηκοστήν Ιωάννου Χρυσοστόμου και Γρηγορίου Παλαμά, και επιτάφιον θρήνον.

21. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,205Χ0,150) ΧΙΧ αιών φ. 256

Μουσικόν Δοξαστάριον Ιακώβου Πρωτοψάλτου, κολοβός.

22. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,207Χ0,150) ΧVΙΙ ή ΧΙΧ αιών φ. 97

Διάφοροι σημειώσεις, παρακλητικοί κανόνες της Θεοτόκου, ακολουθία αγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας, και αι περίοδοι Ιωάννου του Θεολόγου. Ακέφαλος και κολοβός.

23. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 124

Αι περίοδοι του ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου.

24. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,21Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 71

Ακολουθία μικρού αγιασμού, δύο κανόνες παρακλητικοί εις την Θεοτόκον (ήτοι της μικράς παρακλήσεως και έτερος) διασάφησις πώς δει τον ιερέα μνημονεύειν εν τη του Σταυρού Υψώσει κ.τ.λ.

25. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,205Χ,160) ΧVΙΙΙ αιών (αψοζ΄) φ. 23

Περιέχει όσα και ο προηγούμενος κώδιξ πλην ολίγων υποθέσεων.

26. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,187Χ0,123) ΧVΙΙΙ αιών φ. 92

Ευχαί του Λυχνικού και του Όρθρου.

27. Χαρτ. 8ον (0,25Χ0,18) ΧΙΧ αιών σελ. 164

Ακολουθία των αγιορειτών Πατέρων, και λόγος αναζητήσεως και ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού επί Κωνσταντίνου και Ελένης.

28. Χαρτ. 8ον (0,227Χ0,157) ΧΙΧ αιών σελ. 95

Ευχαί του Λυχνικού και του Όρθρου, διάταξις της προσκομιδής, ακολουθία του μικρού αγιασμού, και διάφοραι ευχαί. Ανήκει εις το Βήμα.

29. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧΙΧ αιών σελ. 61

Εκλογή εκ του Ψαλτηρίου υπό Ν. Βλεμμίδου

30. Χαρτ. 8ον μικρ. (0,22Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών (αψκη΄) σελ. 74

Διατύπωσις, ήτοι τυπικόν, της εκκλησιαστικής ακολουθίας των αγρυπνιών, εν ποίες ημέρες εορτασίμοις επιτελείται η θεία ιερουργία μόνον εις το Κυριακόν κ.τ.λ. κατά την τάξιν της Ιεράς Σκήτης της Αγίας Άννης.

31. Χαρτ. 8ον (0,235Χ0,167) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 174

Οκτώηχοι κανόνες εις την Αγίαν Τριάδα, λόγος Ιωάννου του Δαμασκηνού εις το Γενέσιον της Θεοτόκου, Ιωάννου Χρυσοστόμου εις το Γενέσιον του Τιμίου Προδρόμου, και Νικηφόρου Θεοτόκη εις την αυτήν εορτήν.

32. Χαρτ. 8ον (0,23Χ0,16) ΧVΙΙΙ αιών φ. 114

Ιωάννου Δαμασκηνού και Ιωάννου Χρυσοστόμου, Λόγοι εις το Γενέσιον της Θεοτόκου, αδήλου εις την Περιτομήν του Χριστού, Γρηγορίου Νύσσης εγκώμιον εις τον Μέγα Βασίλειον, και έτερος αδήλου εις την Περιτομήν και Μέγα Βασίλειον.

33. Χαρτ. 8ον (0,227Χ0,158) ΧΙΧ αιών (αωξε΄) φ. 43

Λόγος εις το σωτήριον πάθος του Ι. Χριστού, Τυπικόν ήτοι Κοινονικόν του οσίου Αθανασίου του εν τω Άθω, και Χαιρετισμοί εις τον απόστολον Ιωάννην τον Θεολόγον.

34. Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,17) ΧVΙΙΙ αιών φ. 863

Περιέχει πατερικά και εκλογήν των διαφόρων βίβλων αγίων και διδασκάλων, και ιστορικά τινά, είναι δε λίαν ανορθόγραφος.

35. Χαρτ. 8ον μεγ. (0,25Χ0,17) ΧΙΧ αιών φ. 15

Ακολουθία του οσίου πατρός ημών Νήφωνος του Καυσοκαλυβίτου.

36. Χαρτ. 8ον μεγ. (0,263Χ0,211) ΧΧ αιών φ. 15

Κανών εις τον επιτάφιον θρήνον της Παναγίας Θεοτόκου, ψαλλόμενος κατά την παννυχίδα της αγίας Μεγάλης Παρασκευής, αντιγραφείς εξ αρχαίου κώδικος της Μ. Λαύρας.

37. Χαρτ. 8ον μεγ. (0,270Χ0,195) ΧVΙΙΙ αιών σελ. 40

Ακολουθία του αγίου Νείλου του Μυροβλήτου.

38. Χαρτ. Βομβ. 8ον (0,24Χ0,18) ΧVΙΙΙ αιών φ. 406

«Παράδεισος των Γερόντων» ήτοι Πατερικόν διαφόρων διηγημάτων.

39. Χαρτ. 4ον (0,36Χ0,25) ΧΧ αιών σελ. 176

Ακολουθία, βίος απλούς και ελληνικός του οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Μαξίμου του Καυσοκαλύβη, και ακολουθία πάντων των αγίων νεοφανών Μαρτύρων.

40. Χαρτ. 4ον (0,34Χ0,21) ΧΙΧ αιών σελ. 74

Ακολουθία των τριών οσίων πατέρων ημών Μαξίμου, Νήφωνος και Ακακίου των ιδιαιτέρων προστατών της Σκήτης μας. Λόγος εγκωμιαστικός εις τους αυτούς, κανών εις τον άγιον Αντώνιον, και δύο ιαμβικοί κανόνες εις την Υπαπαντήν και εις την Ύψωσιν του Σταυρού.

41. Χαρτ. 4ον μικρ. (0,30Χ0,22) ΧΙΧ αιών φ. 18

Ακολουθία, βίος και κτιτορικόν υπόμνημα του οσίου πατρός ημών Νήφωνος του Καυσοκαλυβίτου.

42. Χαρτ. 4ον μικρ. (0,30Χ0,20) ΧΙΧ αιών σελ. 23

Ακολουθία και βίος του οσίου πατρός ημών Ακακίου του Καυσοκαλυβίτου.

43. Χαρτ. 8ον μέγ. (0,25Χ0,19) ΧΙΧ αιών σελ. 22

Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου.

44* (1). Χαρτ. 8ον (0,21Χ0,10) ΧVΙΙΙ αιών (1742) σελ. 903

Μουσικόν στιχηράριον Γερμανού Νέων Πατρών, κοσμείται και υπό 24 εικόνων διαφόρων Δεσποτικών, Θεομητορικών και αγίων εορτών.

* Οι με τον δεύτερον αριθμόν κώδικες είναι οι υπό του καθηγητού κ. Σ. Λάμπρου αναφερόμενοι εις τον κατάλογόν του. Μόνον αυτοί του επαρουσιάσθησαν και περιέγραψε.

45 (2). Χαρτ. 8ον (0,20Χ0,135) ΧVΙΙ αιών (αχιγ΄) φ. 181.

Ψαλτήριον μετά των ωδών καλλιγεγραμμένον.

46 (3). Περγαμ. 8ον (0,20Χ0,15) ΧΙΙΙ αιών φ. τκγ΄

Σειρά αποφθεγμάτων Πατέρων, ήτοι Πατερικόν.

47 (4). Χαρτ. 8ον μικρ. (0,18Χ0,13) ΧΙΧ αιών φ. 44

Εκλογή Ψαλτηρίου εις διαφόρους εορτάς.

48 (5). Χαρτ. 8ον μικρ. (0,19Χ0,14) ΧVΙΙΙ αιών φ. 38

Εκλογή Ψαλτηρίου εις διαφόρους εορτάς ομοία της άνω.

49 (6). Χαρτ. 8ον μεγ. (0,245Χ0,185) ΧΙΧ αιών φ. 24

Ακολουθία εις τον Επιτάφιον Θρήνον.

50 (7). Χαρτ. 8ον μεγ. (0,24Χ0,18) ΧVΙΙΙ αιών φ. 158

Νομοκάνων, ήτοι οι περί εξομολογήσεως διάφοροι κανόνες.

51 (8). Χαρτ. 8ον μικρ. (0,18Χ0,13) ΧVΙΙΙ αιών φ. 560

Μουσικόν Εσπερινού, Όρθρου και Λειτουργίας.

52 (9). Χαρτ. 8ον (0,21Χ0,145) ΧΙV αιών φ. 243

Ιστορία του αγίου Ιωάσαφ και Βαρλαάμ.

53 (10). Χαρτ. 4ον (0,27Χ0,185) ΧΙΧ αιών σελ. 34

Ακολουθία νεκρώσιμος ψαλλομένη εις τεθνεώτας πατέρας.

54 (11). Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧΙΧ αιών φ. 11

Οίκοι κδ΄ εις την Αγίαν Τριάδα και νεκρώσιμοι ευχαί του αγίου Νήφωνος του Διονυσιάτου.

55 (12). Χαρτ. 8ον (0,225Χ0,160) ΧΙΧ αιών σελ. 388

Κώδιξ εκκλησιαστικής μουσικής.

56 (13). Χαρτ. 8ον (0,18Χ0,12) ΧVΙΙΙ αιών φ. 556

Κώδιξ εκκλησιαστικής μουσικής Εσπερινού, Όρθρου και Λειτουργίας. Προτάσσεται διδασκαλία των σημαδίων της ψαλτικής κ.τ.λ.

57 (14). Χαρτ. 16ον (0,15Χ0,10) ΧVΙΙΙ αιών φ. 289

Ομιλία ωραιοτάτη περί της θείας κοινωνίας. Λόγοι και ομιλίαι διαφόρων αγίων, διδασκάλων, αρχαίων φιλοσόφων, στίχοι εις εορτάς, και συλλογή διαφόρων δημωδών παροιμιών.

58 (15). Χαρτ. 16ον (0,15Χ0,10) ΧVΙΙΙ αιών φ. 223

Στιχηράριον μουσικόν της εκκλησιαστικής ακολουθίας.

59 (16). Χαρτ. 16ον (0,156Χ0,105) ΧVΙΙΙ αιών φ. 415

Στιχηράριον μουσικόν της εκκλησιαστικής ακολουθίας.

60 (17). Χαρτ. 8ον (0,21Χ0,155) ΧVΙΙΙ αιών φ. 25

Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου.

61 (18). Χαρτ. 8ον (0,21Χ0,15) ΧVΙΙ αιών φ. 7

Ακολουθία του Πάσχα.

62 (19). Χαρτ. 8ον (0,21Χ0,15) ΧVΙΙΙ αιών φ. 7

Ακολουθία της Αναστάσεως (του Πάσχα)

63 (20). Χαρτ. 4ον (0,26Χ0,19) ΧVΙΙΙ αιών φ. 6

Οίκοι κδ΄ εις την Αγίαν Τριάδα.

64 (21). Χαρτ. 4ον (0,26Χ0,20) ΧΙΧ αιών φ. 2

Μουσικόν το α΄ τροπάριον του εσπερινού της Πεντηκοστής.

65 (22). Χαρτ. 8ον (0,22Χ0,16) ΧΙΧ αιών φ. 9

Οίκοι κδ΄ εις την Αγίαν Τριάδα.

66 (23). Χαρτ. 4ον (0,28Χ0,20) ΧΙΧ αιών φ. 9

Εγκώμιον εις τον άγιον Χαράλαμπον (εκ του Μ. Χριστιανοπούλου).

ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Άλλαι μεν ευρίσκονται εν τοις χειρογράφοις κώδιξι ως σημειώ δια του εισαγωγικού και έτεραι υπ' εμού προς είδησιν.

Οι αριθμοί είναι των κωδίκων.

Αρ. 7 εν τέλει : «Εις τους 1677 έγινεν σεισμός φοβερώτατος ώστε εχάλασαν πολλά χωρία και μάλιστα τα βασιλικά εδώ εις την Θεσσαλονίκην και εγέννησε και μία Ιουδαία ένα πεδί με δύο κεφαλάς εδώ εις την Θεσσαλονίκην».

Αρ. 10 : «Αφιερώθη εις την κοινήν βιβλιοθήκην, υπό του Γέροντος Θεοφάνους μοναχού και συνοδείας αυτού, εκ της Καλύβης του αγίου Ευσταθίου το 1914».

Αρ. 12 : «Η Γραφή των νεοσυνθέτων τροπαρίων προς αναπλήρωσιν της ακολουθίας του αγίου Μαξίμου είναι του ονομαστού καλλιγράφου Συμεών μοναχού, η δε του τελευταίου λόγου εις την εν Άδου Κάθοδον και εις την νεκρών Ανάστασιν, του ημετέρου Αθανασίου».

Αρ. 13 εν σελ. στ΄ : «Αφιερώθη το παρόν βιβλίον υπό εμού Μακαρίου ελαχίστου Μυτιληνέου εις την Σκήτην του Καυσοκαλύβι δια να το έχουν οι εκείσε ευρισκόμενοι πατέρες να το ανεγνώθουν όλοι κοινώς εις ψυχικήν τους οφέλιαν και όποιος το αποξενώσει να δόση λόγον εν ημέρα κρίσεως. Παρακαλώ σας δε όλους σας όπου το αναγνώσκεται να με ενθυμάσται εις τας προσευχάς σας».

Αρ. 16 εν τέλει του πίνακος : «Αύτη η βίβλος Δαμασκηνού του Πέτρου ίδιον κτήμα τυγχάνει συν τοις άλλοις του Κυριακού της Αγίας Τριάδος της εν τη Σκήτη του Καυσοκαλυβίτου προς των Πατέρων αεί λατρευομένης. Όρα ουν πας τις των αναγινωσκόντων μη μ΄αφαιρέσεις, μηδέ με σφετερίσης, ίνα μη αραίας συσχεθείς των αββάδων. Κατά το σωτήριον και νέον έτος αψλδ΄».

Αρ. 18 : «Αφιερώθη υπό του Γέροντος Αντωνίου μοναχού και της συνοδείας αυτού εκ της Καλύβης της Υπαπαντής».

Αρ. 19 : «Φυλάττεται υπό του κατά καιρόν Βηματάρη, και του νυν τοιούτου παπά-Νικοδήμου, υποτακτικού του Γέρο-Νικοδήμου εκ της Καλύβης των Αγίων Πάντων». Εν αρχή : «η παρούσα θεία λειτουργία υπάρχει της Αγίας Τριάδος εις το Καυσοκαλύβη».

Αρ. 22 : Και ούτος αφιερώθη υπό του ιδίου Γέροντος του υπ' αρίθ. 18.

Αρ. 26 : Και ούτος συγχρόνως αφιερώθη υπό του αυτού προς κοινήν ωφέλειαν.

Αρ. 28 : Επίσης και ούτος φυλάττεται υπό του ιδίου Βηματάρη.

Αρ. 35 : Είνε ιδιόχειρος γραφή Νήφωνος μοναχού Αγιορείτου του εν τη Ιβήρων Σκήτη ασκήσαντος.

Αρ. 36 : «Τον κανόνα τούτον επρομηθεύθην από την βιβλιοθήκην της Μ. Λαύρας εξ αρχαίας μεμβράνης και καλλίγραψα αυτόν δια το Κυριακόν».

Αρ. 38 : «Εγράφη δια συνδρομής και δαπάνης του εν Ιερομονάχοις κυρού Γαβριήλ του εκ Μαγνησίας κατά το έτος αψνζ΄ εν μηνί Μαϊω. Όστις δε τούτο αποξενώσει της Σκήτης εχέτω τας αράς των εν αυτή ησυχαζόντων πατέρων, αμήν».

Αρ. 39 : «Αντεγράφη υπό των συναδέλφων της ημετέρας Συνοδίας Ευθυμίου και Ιγνατίου των μοναχών και αφιερώθη εις το Κυριακόν προς χρήσιν της εορτής και πανηγύρεως του αγίου Μαξίμου του Καυσοκαλύβη. 1914».

Αρ. 40 : «Η ακολουθία αύτη των τριών οσίων εγένετο κατ' αίτησιν των συσκητιωτών πατέρων, ίνα εορτάζωσι και πανηγυρίζωσι αυτούς εις μίαν ημέραν, αλλ' ο σκοπός μένει ανενέργητος, ένεκα λόγων οικονομικών του κοινού ημών».

Αρ. 43 : «Η Γραφή της ακολουθίας ταύτης είνε του συσκητιώτου Ζαχαρίου μοναχού Ζωγράφου, υποτακτικού Γέρο-Νεοφύτου μοναχού, εκ της γειτονικής ημών β΄ Καλύβης των Αρχαγγέλων».

Αρ. 44 εν αρχή η σημ(είωσις) : «Το παρόν στιχηράριον αφιέρωται παρ' εμού μοναχού Παϊσίου του μουσικού εις το Κυριακόν της Αγίας Τριάδος του Καυσοκαλυβίου εις μνημόσυνον αϊδιον και έστω αναφαίρετο το αψλε΄. έτει από σωτηρίω». Ως με επληροφόρησαν οι γεροντώτεροι, ο Παϊσιος ούτος ήτο Λαυριώτης και ιεροψάλτης, ήλθεν ενταύθα εις ησύχασιν μέχρι τέλους εις άνω β΄ Καλύβην του αγίου Γεωργίου, πλησίον της Υπαπαντής.

Αρ. 45 εν τέλει σημ(είωσις) : «Δαβίδ το Ψαλτήριον εγκεχάραξε μονάζων Κυριακός Διονυσίου». Η γραφή τούτου είναι αρίστη καλλιγραφία, μικρόν τε διαφέρει του τύπου.

Αρ. 64 : Ετονίσθη υπό του συσκητιώτου μακαρίτου Ανδρονίκου, αλλ' άτεχνον.

Β. (KΑΤΑΛΟΓΟΣ) ΤΩΝ ΕΝΤΥΠΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

[Οι αριθμοί που ακολουθούν τα στοιχεία κάθε βιβλίου αντιστοιχούν, κατά την σειρά που παρατίθενται, στον ταξινομικό αριθμό που το βιβλίο έχει στην βιβλιοθήκη, στον αριθμό των αντιτύπων και στον αριθμό των τόμων που περιλαμβάνει κάθε έκδοση]

Α/Α ΒΙΒΛΙΟΥ ΟΝΟΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ

ΤΟΠΟΣ Κ. ΧΡΟΝΟΣ

1. Τετραευάγγελον και Πράξεις των Αποστόλων ακέφαλον 1/ -/ -

2. Πράξεις και Επιστολαί Αποστόλων ακέφαλον 2/ -/ -

3. Ψαλτήριον εξηγηθέν υπό Θεοδωρήτου Ενετίησιν 1613 3/-/ -

4. Τετραευάγγελον Lipsiae 1595 4/ -/ -

5. Τετραευάγγελον Ενετίησιν 1745 5/ -/ -

6. Γρηγορίου του Θεολόγου Ενετίησιν 1738 6/ -/ -

7. Εραστής Σοφίας Κων/πολις 1816 7/ 2/ 2

8. Εξήγησις της θ. Λειτουργίας Βιέννη 1795 8/ -/ -

9. Εγκυκλοπαιδεία Φιλολογική Ενετίησι αψι΄ 9/ -/ -

10. Πράξεις των Αποστόλων αχρονολόγητον 10/ -/ -

11. Ευαγγελική Σάλπιγξ Αθήναις 1836 11/ -/ -

12. Εξήγησις εις την Εξαήμερον Κων/πολις 1807 12/ -/ -

13. Κανών Επιταφίου και Αναστάσεως Κων/πολις 1800 13/3/3

14. Συλλογή των Ι. Κανόνων των Αποστόλων Ενετίησι 1787 14/2/2

15. Κανονικόν Αποστόλων και Συνόδων Κων/πολις 1800 15/ -/ -

16. Αγ. Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου βίος ελληνικός Ιεροσολύμοις 1901 16/ -/ -

17. Εξομολογητάριον Νικοδήμου Βενετία 1868 17/-/ -

18. Λόγοι εις την Μεγ. Τεσσαρακοστήν Λειψία 1766 18/ - /-

19. Περί των καθηκόντων ... Βουκουρέστιον αψιθ΄ 19/ -/ -

20. Θείον και Ιερόν Ευαγγέλιον Αθήναι 1884 20/ -/ -

21. Μέγα Προσευχητάριον Αθήναι 1906 21/2/2

22. Ταμείον Ανθολογίας Μουσικόν Κων/πολις 1838 22/2/2

23. Ειρμολόγιον Καταβασιών ακέφαλον 23/2/2

24. Δοξαστάριον αργόν Ιακώβου Γαλατά 1836 24/2/4

25. Δοξαστάριον αργόν Ιακώβου Κων/πολις 1888 25/1 /1

26. Δοξαστάριον Αποστίχων του Χουρμουζίου Θεσ/νίκη 1901 26/2/2

27. Δοξαστάριον Αθωνιάς Π. Φιλανθίδου Κων/πολις 1906 27/2/4

28. Νέα Μουσική Κυψέλη Αθήναι 1898 28/1/2

29. Δοξαστάριον Σύντομον Πέτρου Λαμπαδαρίου Βουκουρέστιον 1820 29/-/1

30. Δοξαστάριον Σύντομον Πέτρου Λαμπαδαρίου Κων/πολις 1882 30/1/1

31. Εν Άνθος Μουσικόν Κων/πολις 1896 31/2/2

32. Χερουβικάριον Κων/πολις 1900 32/1/1

33. Αββά Δωροθέου Κων/πολις 1871 33/-/-

34. Ακολουθία Αγ. Ιγνατίου Μηθύμνης Κων/πολις 1805 34/-/-

35. Ερμηνεία Ακαθίστου Ύμνου [αχρονολόγητον] 35/-/-

36. Προσκυνητάριον Ιεροσολύμων Μόσχα 1837 36/-/-

37. Θεοτοκάριον Ενετίησιν αχπα΄ 37/-/-

38. Ψαλτήριον Ενετίησιν 1755 38/-/-

39. Απόστολος της Εκκλησίας Ενετίησιν 1759 39/-/-

40. Τα Ιερά Γράμματα μεταφρασμένα Οξονία 1898 40/-/-

41. Αββά Μακαρίου Αθήναις 1886 41/-/-

42. Αδάμαντες του Παραδείσου Αθήναις 1885 42/-/-

43. Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς Κων/πολις 1906 43/2/2

44. Μελέτη περί αθανασίας ψυχής Αθήναις 1901 44/-/-

45. Πρόχειρον νομικόν Κων/πολις 1887 45/-/-

46. Στιχολογία των θ΄ ωδών Σύρω 1885 46/5/1

47. Εκλογή των ψαλμών Αθήναις 1884 46/5/1

48. Ακολουθία του Μνημοσύνου Αθήναις 1889 46/5/1

49. Ακολουθία της Αγίας Σκέπης Αθήναις 1869 46/5/1

50. Ακολουθία του Αγίου Στυλιανού Αθήναις 1887 46/5/1

51. Συμεών Θεσσαλονίκης Βενετία 1863 47/-/-

52. Ανθολογία Μουσικόν ακέφαλον 48/-/-

53. Συλλογή Ιδιομέλων Μουσικόν Βενετία 1831 49/-/-

54. Ψαλτήριον Ενετίησιν 1744 50/-/-

55. Θύρα Μετανοίας Ενετίησιν 1795 51/-/-

56. Κατήχησις, ήτοι εξήγησις της Λειτουργίας Ενετίησιν αχπα΄ 52/-/-

57. Μαργαρίται Ιωάννου του Χρυσοστόμου Ενετίησιν αχοε΄ 53/-/-

58. Κατήχησις Θεοδώρου Στουδίτου Ενετίησιν αχοστ΄ 54/2/1

59. Λόγοι ασκητικοί Μεγ. Βασιλείου Ενετίησιν αχοστ΄ 54/2/1

60. Κυριακοδρόμιον Αγαπίου Ενετίησιν 1751 55/-/-

61. Κυριακοδρόμιον έτερον Αγαπίου Ενετίησιν 1740 56/-/-

62. Βίοι Αγίων (Συναξαριστής) υπό Μαξίμου Ενετίησιν αχνστ΄ 57/-/-

63. Βίοι Αγίων (Συναξαριστής) έτερον Ενετίησιν αχπε΄ 58/-/-

64. Εκλόγιον Αγαπίου Ενετίησιν αχπα΄ 59/-/-

65. Εκλόγιον Αγαπίου Ενετίησιν 1764 60/-/-

66. Εκλόγιον Αγαπίου Αθήναις 1869 61/-/-

67. Αμαρτωλών σωτηρία Ενετίησιν 1765 62/-/-

68. Αμαρτωλών σωτηρία Ενετίησιν 1780 63/-/-

69. Λόγοι Πανηγυρικοί Χρυσοκεφάλου Κοσμόπολις αψμγ΄ 64/-/-

70. Λόγοι Πανηγυρικοί Χριστιανοπούλου Ενετίησιν 1747 65/-/-

71. Ομιλίαι Χρυσάνθου Ιεροσολύμων Ενετίησιν 1734 66/-/-

72. Αυλός Ποιμενικός Λειψία 1780 67/2/2

73. Βίβλος Καλοκαιρινή Ενετίησιν 1694 68/2/2

74. Μέγας Συναξαριστής Δουκάκη Αθήναις 1889-1896 69/1/10

75. Τριώδιον Μεγάλου Συναξαριστού Δουκάκη Αθήναις 1896 70/2/1

76. Πεντηκοστάριον Μεγάλου Συναξαριστού ΔουκάκηΑθήναις 1897 70/2/1

77. Κατήχησις Θεοδώρου του Στουδίτου Ερμούπολις 1887 71/-/-

78. Επιταφίου Θρήνου Ακολουθία Ερμ/πολις 1873-189372/5/5

79. Ιωάννου του Χρυσοστόμου Ερμηνεία Ευαγγελίων Ματθαίου, Ιωάννου και Πράξεων Αποστόλων,τόμ.

α΄, β΄, γ΄, έκδοσις Καρυοφύλλη Αθήναις 1872-1874 73/-/4

80. Εκκλησιαστική Ιστορία Μελετίου Αθηνών Κων/πολις 1853 74/-/1

[α΄μόνον]

81. Ακολουθία Μανουήλ, Σαβέλ και Ισμαήλ Βιέννη 1803 75/2/1

82. Ακολουθία Αγίου Ιγνατίου Μηθύμνης Κων/πολις 1805 75/2/1

83. Ακολουθία Αγίου Σπυρίδωνος Ενετίησιν 1755 76/-/-

84. Ακολουθία Αγίου Σπυρίδωνος ετέρα Ενετίησιν αψεζ΄ 77/-/-

85. Ακολουθία των Αγιορειτών Πατέρων Ερμούπολις 1847 78/3/3

86. Ακολουθία της Αγίας Σκέπης Αθήναις 1869 79/-/-

87. Ακολουθία των Νεομαρτύρων Ευθυμίου, Ιγνατίου, Ακακίου, Ονουφρίου και Γεωργίου Χιοπολίτου Αθήναις 1868 80/2/2

88. Μακαρίου του Αιγυπτίου ακέφαλον 81/2/2

89. Ισαάκ του Σύρου (ελληνικός) Λειψία αψο΄ 82/2/2

90. Ισαάκ του Σύρου (εξηγημένος) Αθήναις 1871 83/2/2

91. Νέος Παράδεισος Ενετίησιν αχπ΄ 84/-/-

92. Νέος Παράδεισος Ενετίησιν 1761 85/-/-

93. Θησαυρός Δαμασκηνός Ενετίησιν αχκη΄ 86/-/-

94. Θησαυρός Δαμασκηνός Ενετίησιν 1762 87/-/-

95. Θησαυρός Δαμασκηνός Ενετίησιν 1765 88/-/-

96. Ραντισμού Στηλίτευσις Κων/πολις αψνζ΄ 89/3/3

97. Παράδεισος (Βίοι Αγίων) Ενετίησιν αχπθ΄ 90/-/-

98. Παράδεισος (Βίοι Αγίων) Ενετίησιν 1766 91/-/-

99. Πνευματικά Γυμνάσματα Ενετίησιν αω΄(1800) 92/3/3

100. Νέος Θησαυρός Ενετίησιν αψξ΄ 93/-/-

101. Νέος Θησαυρός Ενετίησιν 1793 94/-/-

102. Οδηγός της αληθείας Άμστραδαμ 1743 95/-/-

103. Μηνιάτης Ενετίησιν αψκζ΄ 96/-/-

104. Αποστολική Σαγήνη Ενετίησιν αψπε΄ 97/-/-

105. Ευαγγελική Σάλπιγξ Λειψία 1758 98/-/-

106. Ευαγγελική Σάλπιγξ Λειψία 1765 99/-/-

107. Εφραίμ του Σύρου Ενετίησιν 1720 100/-/-

108. Θεοτοκάριον Ενετίησιν 1796 101/-/-

109. Ακολουθία Μανουήλ, Σαβέλ και Ισμαήλ Λειψία 1815 102/-/-

110. Εκλογή εκ των Ψαλμών ακέφαλον 103/-/-

111. Ισαάκ Σύρου Ασκητικά (ελληνικά) 1895 104/-/-

112. Αποστολική Σαγήνη Ερμούπολις 1873 105/-/-

113. Προσκυνητάριον Ι.Μ. Δοχειαρίου Βουκουρέστιον 1843 106/-/-

114. Το Άγιον Όρος, Μ. Μεταξάκη Αθήναις 1913 107/-/-

115. Ευχολόγιον Ενετίησιν 1692 108/-/-

116. Νέα Κλίμαξ, Ιωάννου της Κλίμακος Ενετίησιν 1774 109/-/-

117. Παλαιά Διαθήκη, τουρκιστί Αθήναις 1838 110/-/-

118. Παλαιά και Νέα Διαθήκη Μόσχα αωκα΄ 111/-/-

119. Κυριακοδόμιον Ευαγγελίου, Νικηφόρου Θεοτόκη Μόσχα 1796 112/1/2

120. Κυριακοδόμιον Ευαγγελίου, Νικηφόρου Θεοτόκη Μόσχα 1837 113/1/2

121. Κυριακοδόμιον Αποστόλων, Νικηφόρου Θεοτόκη Μόσχα 1808 114/1/2

122. Ερμηνεία 7 Καθολικών Επιστολών του Παύλου Ενετίησιν 1806 115/-/-

123. Κήπος Χαρίτων Ενετίησιν 1819 116/-/-

124. Νέον Μαρτυρολόγιον Αθήναις 1856 117/-/-

125. Εφραίμ του Σύρου Ασκητικά Αθήναις 1864 118/-/-

126. Συμεών του νέου Θεολόγου ακέφαλον 1790 119/-/-

127. Συμεών του νέου Θεολόγου Σύρω 1886 120/-/-

128. Νέον Εκλόγιον Ενετίησιν 1803 121/-/-

129. Τόμος Αγάπης Δοσιθέου 1698 122/-/-

130. Αμφιλόχια Αγ. Φωτίου Αθήναις αωνη΄ 123/-/-

131. Ασκητικά του Μεγ. Βασιλείου ακέφαλον 1535 124/2/2

132. Εξήγησις εις την Αποκάλυψιν Βερόνη αψλβ΄ 125/-/-

133. Εορτοδρόμιον Βενετία 1836 126/2/2

134. Συμεών Θεσσαλονίκης Αγιασίω αχπγ΄ 127/-/-

135. Συμεών Θεσσαλονίκης Αθήναις 1857 128/-/-

136. Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας Ενετίησιν 1802 129/-/-

137. Πανοπλία δογματική Τεργοβύστω 1710 130/-/-

138. Ιστορία Ιερά, ήτοι τα Ιουδαϊκά Βουκ/στιον αψιστ΄ 131/2/2

139. Νέον Εκλόγιον Κων/πολις 1863 132/2/2

140. Αι ιδ΄ Επιστολαί του Παύλου Ενετίησιν 1819 133/1/3

141. Ιωάννου του Χρυσοστόμου Ερμηνεία εις τας Επιστολάς του Παύλου ακέφαλον 134/-/-

142. Βασιλείου του Μεγάλου λόγοι Βασιλεία 1551 135/2/1

143. Γρηγορίου του Θεολόγου λόγοι Βασιλεία 1550 135/2/1

144. Εξήγησις εις τους Ψαλμούς, Αθανασίου του Μεγάλου Antverpia 136/1/3

145. Φιλοκαλία Ενετίησιν αψπβ΄ 137/2/2

146. Χρυσοπηγή Ιωάννου του Χρυσοστόμου Ενετίησιν 1786 138/-/1 [α΄μόνον]

147. Επιστολαί Αγίου Νείλου του Σοφού Παρισίους 139/-/-

148. Ευαγγέλιον και Πράξεις ακέφαλον 140/-/-

149. Συναγωγή των Θείων Πατέρων, Ευεργετηνός Ενετίησιν 1783 141/-/-

150. Συναγωγή των Θείων Πατέρων, Ευεργετηνός Κων/πολις 1861 142/-/-

151. Συναξαριστής του Νικοδήμου Βενετία 1819 143/2/5

152. Τριώδιον Ενετίησιν αψμη΄ 144/-/-

153. Τριώδιον Ενετίησιν αψοη΄ 145/-/-

154. Τριώδιον Βενετία 1776 146/-/-

155. Τριώδιον ακέφαλον 147/2/1

156. Πεντηκοστάριον ακέφαλον 147/2/1

157. Πεντηκοστάριον Βενετία 1873 148/-/-

158. Πεντηκοστάριον Ενετίησιν 1746 149/-/-

159. Πεντηκοστάριον Ενετίησιν 1777 150/-/-

160. Πεντηκοστάριον Βενετία 1896 151/-/-

161. Παρακλητική Ενετίησιν αψμβ΄ 152/-/-

162. Παρακλητική Ενετίησιν 1776 153/-/-

163. Παρακλητική Βενετία 1874 154/-/-

164. Μηναία Ενετίησιν αψμ΄ 155/1/12

165. Μηναία Ενετίησιν αψοθ΄ 156/1/12

166. Μηναία Κων/πολις 1843 157/1/12

167. Μηναία Βενετία 1879 158/1/12

168. Μηναίον Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου ακέφαλον 159/-/1

169. Μηναίον Μαρτίου φ. 70 Ενετίησιν αφπθ΄ 160/-/1

170. Μηναίον Μαϊου φ. 60 Ενετίησιν αφπη΄ 160/-/1

171. Μηναίον Απριλίου φ. 67 Ενετίησιν αφπη΄ 160/-/1

172. Μηναίον Ιουνίου φ. 58 Venetiis αφξη΄ 160/-/1

173. Τυπικόν Ενετίησιν αχπε΄ 161/-/-

174. Θεία Γραφή Ενετίησιν ΑΧΠΖ΄ 162/-/-

175. Σειρά εις την Οκτάτευχον και Βασιλειών Λειψία 1772 163/1/2

176. Πηδάλιον έκδ. Θεοδωρήτου Λειψία 1800 164/-/-

177. Ερμηνεία εις την Αποκάλυψιν Λειψία 1800 165/-/3

178. Αγίου Ισιδώρου του Πηλουσιώτου Παρισίους M.DC.XXXVIII 166/-/-

179. Aγίου Αστερίου Αμασείας λόγοι πανηγυρικοί Παρισίους M.DC.XLVIII 167/-/-

180. Aγίου Ιουστίνου του φιλοσόφου Βενετία 1747 168/-/-

181. Ιωάννου του Χρυσοστόμου τα άπαντα Ετόνη 1613 169/1/8

182. Θεοφάνους Κεραμέως ομιλίαι Ιεροσόλυμα 1860 170/-/-

183. Παρακλητική Ενετίησιν 1871 171/-/-

184. Τριώδιον Ενετίησιν 1876 172/-/-

185. Πηδάλιον Αθήναις 1886 173/-/-

186. Προσκυνητάριον Οσίου Λουκά Αθήναις 1874 174/-/-

187. Κλίμαξ Ιωάννου της Κλίμακος (απλή) Κων/πολις 1883 175/-/-

188. Κλίμαξ Ιωάννου της Κλίμακος (απλή) Κων/πολις 1883 176/-/-

189. Κλίμαξ Ιωάννου της Κλίμακος (ελληνικός) Κων/πολις 1883 177/-/-

190. Ισαάκ Σύρου (απλούς) 1895 178/-/-

191. Πανδέκτης Αντιόχου Αθήναις 1906 179/-/-

192. Μέγας Συναξαριστής Δουκάκη Αθήναις 1889-189 180/1/12

Ελπίζουμε ότι η αναλυτική δημοσίευση της σπουδαίας αυτής πηγής θα συμβάλλει στη γνώση μας για την ιστορία και των συγκρότηση των αγιορείτικων βιβλιοθηκών (12), οι οποίες περιλαμβάνουν πολλούς θησαυρούς, και προσφέρουν ακόμη πεδίο ερεύνης για πολλούς νέους ερευνητές της εκκλησιαστικής ιστορίας, της ιστορίας της τυπογραφίας, της παιδείας, της γραμματείας (13) και του πολιτισμού μας.

Σ Η Μ Ε Ι Ω Σ Ε Ι Σ

1. Βλ. χαρακτηριστικά Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης, Ιερά Σκήτη Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, Άγιον Όρος 1995, σ. 37. Ιερομόναχος Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης, Ασκητικές μορφές και διηγήσεις από τον Άθω, Άγιον Όρος 1999, σσ. 112-113. Για την ιστορική αδελφότητα των Ιωασαφαίων βλ. Ι.Μ. Χατζηφώτης, Αββακούμ Λαυριώτης ο «ανυπόδητος» και άλλα αθωνικά μελετήματα, Κατερίνη 1993, σσ. 138-140. Για τις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ με την αδελφότητα των Ιωασαφαίων βλ. Γερ. Σμυρνάκης, Το Άγιον Όρος, Καρυές 1988 (β΄ έκδ.), σσ. 400-403.

2. Ιερομόναχος Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης, Ασκητικές μορφές και διηγήσεις από τον Άθω, Άγιον Όρος 1999, σσ. 112-113. Χαρακτηριστική είναι η ακόλουθη φράση του Γέροντος Ισιδώρου, της Ιεράς Σκήτης των Καυσοκαλυβίων, συνεργάτη του Ιωάσαφ στην τακτοποίηση και διαχείριση της Βιβλιοθήκης της Σκήτης : «Ο ιερός ούτος άνθρωπος, το γένος Αλβανός αλλά εις τον νουν μέγας, πάντοτε καταγίνεται εις αντιγραφάς σπουδαίων πραγμάτων. Τόσον ηύξησε τας γνώσεις του δια της μελέτης όπου κατά πολλά επαινείται, ουδόλως δαπανά τον καιρόν εις ανωφελείς πράξεις και ως άλλη φιλόπονος μέλισσα εργάζεται το μέλι της αρετής σεμνοπρεπέστατα, όθεν εξ αγάπης η εμή αδυναμία εποίησε στίχους πολιτικούς και εγκωμιαστικούς εις την αυτού κορυφήν».

3. Μ. Γ. Βαρβούνης, «Κατά το Όρος του Άθωνος». Αθωνικά και αγιορειτικά μελετήματα, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 226-227, όπου συνοπτικό ιστορικό της συντάξεως αυτού του καταλόγου.

4. Για την Ιερά Σκήτη των Καυσοκαλυβίων βλ. μοναχός Αντώνιος, Η εν τω Αγιωνύμω Όρει του Άθω Ιερά Σκήτη της Αγίας Τριάδος των Καυσοκαλυβίων Αγίου Όρους, εν Αθήναις 1964. Επίσης βλ. Μ. Γ. Βαρβούνης, «Καυσοκαλυβίτικα σημειώματα», Γρηγόριος ο Παλαμάς 86 (2003), σσ. 749-755 (= Ο ίδιος, «Κατά το Όρος του Άθωνος». Αθωνικά και αγιορειτικά μελετήματα, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 219-224).

5. Σπ. Λάμπρος, Κατάλογος των εν ταις βιλιοθήκαις Αγίου Όρους ελληνικών κωδίκων, 2, Cambridge 1900, αρ. 6535-6557.

6. Ευλ. Κουρίλας - Σωφρ. Ευστρατιάδης, Κατάλογος των κωδίκων της Ιεράς Σκήτης Καυσοκαλυβίων και των Καλυβών αυτής, Paris 1930.

7. Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης, Κατάλογος των χειρογράφων κωδίκων του Κυριακού της Σκήτης Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, Θεσσαλονίκη 2005.

8. Θωμάς Παπαδόπουλος, Βιβλιοθήκες Αγίου Όρους. Παλαιά ελληνικά έντυπα. Πρώτη προσπάθεια συγκροτήσεως συλλογικού καταλόγου, Αθήνα 2000.

9. Μ. Γ. Βαρβούνης - Στ. Ν. Κεκρίδης, «Η Βιβλιοθήκη του Κυριακού στην Ι. Σκήτη Καυσοκαλυβίων Αγίου Όρους», Θεολογία 73 (2002), σσ. 601-648 και Θεολογία 74 (2003) σσ. 63-110 (= Μ. Γ. Βαρβούνης, «Κατά το Όρος του Άθωνος». Αθωνικά και αγιορειτικά μελετήματα, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 224-316).

10. Μοναχός Ισίδωρος, Προσκυνητάριον της Ιεράς Σκήτης των Καυσοκαλυβίων (1915), Θεσσαλονίκη 2000, σ. 38. Εξέχουσα μορφή της Σκήτης υπήρξε ο παπά Ιωνάς ο Καυσοκαλυβίτης, στις ενέργειες του οποίου οφείλεται και ο πλουτισμός της Βιβλιοθήκης του Κυριακού, βλ. Β. Ψευτογκάς, «Ιωνάς ο Καυσοκαλυβίτης. Ο βίος και το έργο του», Αναφορά εις μνήμην μητροπολίτου Σάρδεων Μαξίμου 5, Γενεύη 1989, σσ. 399-427 και μοναχός Πατάπιος, Ιωνάς ο Καυσοκαλυβίτης. Ο βίος και τα έργα μιας πνευματικής μορφής του 18ου αιώνος, Άγιον Όρος 1999, σ. 32. Πρβλ. γι' αυτόν και Th. Papadopoulos, The Greek Church and people under Turkish domination, Brussels 1952, σ. 301-305.

11. Από τις δωρεές αυτές αξίζει να αναφερθεί εκείνη των βιβλίων και των χειρογράφων του Χαρίτωνος του Πνευματικού, της Καλύβης του Ακαθίστου Ύμνου, του 19ου αιώνα, από τον υποτακτικό του μοναχό Αθανάσιο, βλ. Ιερομόναχος Μάξιμος Καυσοκαλυβίτης, Ασκητικές μορφές και διηγήσεις από τον Άθω, Άγιον Όρος 1999, σσ. 155-157 και μοναχός Πατάπιος, Χαρίτων ο πνευματικός, Θεσσαλονίκη 2003. Ο ίδιος, «Ασματικός κανόνας στον άγιο Αχίλλιο της Λάρισας. Το έργο και ο ποιητής του Χαρίτων ο Τρικκαίος», Θεσσαλικό Ημερολόγιο 45 (2004), σσ. 305-312.

12. Για την Βιβλιοθήκη της Ιεράς Σκήτης των Καυσοκαλυβίων βλ. επίσης μοναχός Πατάπιος, Τα σημειώματα των χειρογράφων του Κυριακού της Σκήτης Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, Θεσσαλονίκη 2002, ανάτυπο από το περιοδικό Κληρονομία 32 (2000), σσ. 321-357. Ο ίδιος, «Παλαιογραφικά από τη Σκήτη Καυσοκαλυβίων», Πρωτάτον 84 (2002), σσ. 118-125. Μοναχός Πατάπιος - Μ. Γ. Βαρβούνης, Καυσοκαλυβίτικα Νεομαρτυρολογικά, Θεσσαλονίκη 2003, όπου και σχετική βιβλιογραφία.

13. Δημοσιεύσεις παρομοίων κειμένων από χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης της Σκήτης βλ. στον μοναχό Πατάπιο, «ΚΔ΄ Οίκοι χαιρετήσιμοι εις τον Άγιον Ιωάννην τον Ελεήμονα. Το έργο και ο ποιητής του ιερομόναχος Ισίδωρος Κυριακόπουλος», Εκκλησιαστικός Φάρος 83 (2001-2002), σσ. 67-80. Ο ίδιος, «Ο λόγιος ιερομόναχος Ραφαήλ ο Ακαρνάν και ο Εγκωμιαστικός του λόγος προς τον Άγιον Γεώργιον», Όσιος Γρηγόριος 27 (2002), σσ. 10 κ.εξ. Ο ίδιος, «Ο Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος, η Σύνοδος της Λυών και η έλευση των Λατινοφρόνων στον Άθω», Θεοδρομία Δ΄ (2002), σσ. 100-113. Ο ίδιος, «Η πανηγυρική ακολουθία των Αγίων Μακαρίων και οι Αγιορείτες υμνογράφοι Χριστόφορος Προδρομίτης και Αντώνιος Νεασκητιώτης», Εκκλησιαστικός Φάρος 84 (2003), σσ. 9-39. Ο ίδιος, «Οι Αγιορείτες υμνογράφοι Χριστόφορος Προδρομίτης και Αντώνιος Νεασκητιώτης», Πρωτάτον 92 (2003), σ. 152-164.

http://www.parathemata.com/2009/11/1915.html