429 - Η Γέννηση του Χριστού κεντημένη σε πύλη της Σιμωνόπετρας

Πύλη
με τη Γέννηση του Χριστού
107 x 94 εκ.
Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας
Έτος 1627

.......Κεντημένη σε κόκκινο ατλάζι, η πύλη (*) διαγράφει συνοπτικά στο επάνω μέρος με την αψίδα, όσο και στο κάτω μέρος με το «ποτήριον», το άνοιγμα πάνω από το ξύλινο βημόθυρο του ναού, που αυτή προορίζεται να κλείσει: μέσα από την πύλη θα φαίνεται μόνο η σκηνή της Γεννήσεως, στο όνομα της οποίας τιμάται η Μονή.
.......Το ιερό του ναού είναι ο ουρανός με τ' άστρα, που παριστάνεται στο ύφασμα της πύλης. Με χρυσόνημα έχει κεντηθεί βραχώδες τοπίο σε σχήμα τριγώνου, που παριστάνει τη γη με τα επεισόδια της Γεννήσεως.
.......Το κεντρικό πρόσωπο, η Θεοτόκος, είναι ξαπλωμένη σε στρωμνή. Ατενίζει με στοργή το Βρέφος που κείται σπαργανωμένο, σε κιβωτιόσχημη φάτνη, ενώ τα δύο ζώα, βους και όνος, Το θερμαίνουν με την αναπνοή τους.
.......Αριστερά της Θεοτόκου, πίσω από τα βράχια, ο άγγελος αναγγέλλει στους βοσκούς τη μεγάλη είδηση, ενώ δεξιά της, από την άκρη των βράχων, έρχονται έφιπποι, καλπάζοντες, οι τρεις μάγοι.
.......Η εικόνα ανταποκρίνεται στο κοντάκιο που έχει κεντηθεί με ωραία κεφαλαία γράμματα στην αψίδα. «Η Παρθένος σήμερον τον Υπερούσιον τίκτει και η γη το σπήλαιον τω απροσίτω προσάγει. Άγγελοι μετά ποιμένων δοξολογούσι, μάγοι δε υπό αστέρος οδοιπορούσι. Δι ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων υπάρχων Θεός». Καταλήγει το κοντάκιο με τη χρονολογία ΕΤΟΥΣ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ ,αχκζ΄(=1627).
.......Στην άκρη του χρυσοκέντητου τριγώνου κάθεται ο Ιωσήφ σκεπτικός, και μπροστά του ο διάβολος με μορφή ποιμένα (ο πειρασμός της αμφιβολίας). Ο μνήστωρ στέκεται μακριά από τη σκηνή της Γεννήσεως για να υποδηλώσει ότι δεν είναι αυτός ο πατέρας του Βρέφους.
.......Σε οριζόντια λωρίδα που τέμνει τον θόλο, κεντημένο με καλλιγραφικά κεφαλαία γράμματα, που αποτελούν κι αυτά μέρος της διακοσμήσεως, το απολυτίκιο των Χριστουγέννων: «Η γέννησίς Σου Χριστέ ο Θεός ημών ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως».
.......Επάνω από το απολυτίκιο εικονίζεται ένα τμήμα του ουρανού, απ' όπου κατεβαίνει ο αστέρας που οδηγεί τους μάγους.
.......Το όνομα του κεντητή μας δίνεται κάτω από το «ποτήριον» της πύλης: ΘΕΟΥ ΤΟ ΔΩΡΟΝ Κ(ΑΙ) Κ(ΑΛ)ΛΙΝ(Ι)ΚΟΥ ΠΟΝΟΣ.
.......Η πύλη αποτελεί ένα από τα ωραιότερα γνωστά έργα του 17ου αιώνα .

.......(*) Πύλη: το καταπέτασμα, που κλείνει το άνοιγμα, πάνω από τα χαμηλά βημόθυρα της Ωραίας Πύλης.

Από τον τόμο ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ (Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, 1997)