Της Γιάννας Κατσαγεώργη
Φωτογραφίες Κώστα Μπέη
ΜΑΝΧΑΤΑΝ. Με έργα Βυζαντινής Αγιογραφίας των αποφοίτων της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας του Αγίου Ορους γέμισε, την Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου, το βράδυ, η Αίθουσα Πολιτιστικών εκδηλώσεων του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος στο Μανχάταν.
Η Ιερά Μονή της Αγίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου είχε την πρωτοβουλία, σε συνεργασία με την Αθωνιάδα και την υποστήριξη του Γενικού Προξενείου, να φέρουν από τις Καρυές του Αγίου Ορους 44 έργα Βυζαντινής Αγιογραφίας με θέμα «Θεοτόκος: η Ελπίς του Κόσμου», των οποίων η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 4 Οκτωβρίου.
Επιδιώξαμε να συναντήσουμε τον ιδιαίτερα αγαπητό πατέρα Ευγένιο μια ημέρα πριν το άνοιγμα της έκθεσης στην Αγία Ειρήνη, για να μας δώσει τις πρώτες πληροφορίες για την δημιουργική αυτή πρωτοβουλία της εκκλησίας.
Στην ερώτηση του «Εθνικού Κήρυκα» ποιος είναι ο σκοπός της κίνησης αυτής, ο πατήρ Ευγένιος μάς απάντησε:
«Να μεταφερθεί το βυζαντινό πνεύμα στη Νέα Υόρκη μέσα από την βυζαντινή τεχνική της εικόνας και να ζωντανέψουμε μέσα από τις εξαιρετικές αυτές αγιογραφίες και ψηφιδωτά την σημαντικότητα της Παναγίας, που για όλους εμάς που υπήρξαμε μαθητές στην Αθωνιάδα, γιατί και εγώ εκεί μαθήτευσα, ήταν η μητέρα που δεν είχαμε κοντά μας, το μητρικό χάδι που μας έλειπε, το μοναδικό συγγενικό μας πρόσωπο.
Παίρναμε κουράγιο από την μορφή Της, που δέσποζε, όπου και να γύρναγες τα μάτια σου στο Αγιον Ορος, ξεχνούσαμε την ρουτίνα που μας κατέκλυζε κάποιες φορές και αποκτήσαμε ένα μοναδικό και αναπόσπαστο σύνδεσμο με την μορφή της.
Ο πατήρ Παϊσιος, ο οποίος είναι ο βασικός δάσκαλος, αλλά και δημιουργός εικόνων αγιογραφίας στις Καρυές είναι εξαιρετικά ταλαντούχος και γλυκός άνθρωπος, ζει στο κελί των Αγίων Αρχαγγέλων στις Καρυές και μας μετέφερε στη Νέα Υόρκη για πρώτη φορά τη βυζαντινή σκυτάλη, ώστε να προωθήσουμε την ιερή αυτή τέχνη της Αγιογραφίας, αλλά και να βοηθήσουμε τους δημιουργούς αποφοίτους να στηριχθούν οικονομικά με την πιθανή πώληση κάποιων από αυτά τα έργα τους».
Την επόμενη ημέρα στην έναρξη της έκθεσης μπαίνοντας στην αίθουσα των εκδηλώσεων του Προξενείου, 44 ξύλινες επιφάνειες μικρές και μεγάλες από καρυδιά ίσως πεύκο ή οξιά, σχετικά μεγάλων διαστάσεων οι περισσότερες, σε μετέφεραν άθελά σου σε άλλες διαστάσεις, της αιωνιότητας και του θείου.
Με φόντο το στυλβωτό χρυσό, το αδιαπέραστο φως του Θεού, το αυτοκρατορικό πορφυρό, το υπερβατικό γαλάζιο, το μαύρο, το κίτρινο, το λευκό, η μορφή της Θεοτόκου σμιλευμένη με αυγοτέμπερα από τα ευλογημένα χέρια των δημιουργών της δέσποζε καταλυτικά Ομορφη ανάμεσα στο πλήθος.
Ενα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί, για να δει την κοπιαστική προσπάθεια που έκαναν οι νέοι αυτοί, να εικονογραφήσουν την Μητέρα του Χριστού, την Μητέρα όλων μας.
Στην έκθεση παραβρέθηκαν και μίλησαν ο γενικός πρόξενος κ. Κωνσταντίνος Κούτρας, ο Αρχιεπίσκοπος Γέρων Αμερικής Δημήτριος, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ευκαρπίας Ιερόθεος, ο πατήρ Παϊσιος ο Καρεώτης και ο Πατήρ Ευγένιος. Επίσης την έκθεση παρακολούθησαν ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου κ. Ιωάννης Μπουμπούκης και ο γενικός πρόξενος της Κύπρου κ. Αλέξης Φαίδωνος με την σύζυγό του. Τα έργα τα οποία εκτίθενται, ανήκουν στον πατέρα Παϊσιο και στους εξέχοντες αποφοίτους της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας.
Ο «Εθνικός Κήρυκας» απευθύνθηκε στον εμπνευστή της ιδέας της μεταφοράς των εικόνων από την Αθωνιάδα, θεοφιλέστατο επίσκοπο Ευκαρπίας Ιερόθεο, να μας μιλήσει για την πρωτοβουλία αυτή:
«Οι εικόνες όλες που είναι εκτεθειμένες σε αυτήν την έκθεση είναι έργα των αποφοίτων της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας του Αγίου Ορους. Τα έργα τα έφερε εδώ ο καθηγητής Αγιογραφίας πατήρ Παϊσιος Καρεώτης μαζί με τον πατέρα Γαβριήλ. Κατά το παρελθόν διετέλεσα και μαθητής στην Αθωνιάδα και κατά το πρόσφατο παρελθόν διετέλεσα σχολάρχης και από πολύ κοντά έβλεπα το έργο της διδασκαλίας της Αγιογραφίας από τον καθηγητή πατέρα Παϊσιο.
Οταν ήρθα εδώ στην Αμερική πέρασαν μερικά χρόνια και σκέφτηκα με τον κ. γενικό πρόξενο να δημιουργήσουμε μια έκθεση Αγιογραφίας με θέμα την Παναγία. Σήμερα χάριν του Θεού πραγματοποιήθηκε αυτή η επιθυμία μας.
Την έκθεση αυτή πρέπει να την δουν πολλοί αδελφοί, αλλά επίσης πρέπει να την δουν οι μαθητές των σχολείων. Οσοι θέλουν, ας έρθουν να θαυμάσουν την Αγιορείτικη Τέχνη και όσοι έχουν την δυνατότητα μπορούν να αγοράσουν κάποια από τα έργα, για να τα έχουν στο σπίτι τους σαν ευλογία. Ευχαριστούμε θερμά τον ‘Εθνικό Κήρυκα’, που έστειλε τον ανταποκριτή του και εύχομαι να είναι πάντα πρώτος στην ενημέρωση».
Στη συνέχεια, ακούσαμε την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ομιλία του Αρχιεπισκόπου Γέροντος Αμερικής Δημητρίου, ο οποίος ευχαρίστησε τους δημιουργούς αυτής της έκθεσης, τους αγιογράφους και τους χορωδούς και ιδιαίτερα τον γενικό πρόξενο και την σύζυγό του, τους οποίους επαίνεσε για την σειρά των εξαιρετικά ποιοτικών και πρωτότυπων εκθέσεων που φιλοξενούν στο Προξενείο τα τελευταία χρόνια.
«Αυτός ο χώρος έχει δει πολλές αξιόλογες και πρωτοποριακές εκθέσεις και επομένως κ. πρόξενε έχετε καθιερώσει με την σύζυγό σας μια μακρά παράδοση για την οποία σας είμεθα ευγνώμονες. Αυτό ανεβάζει το πολιτιστικό και πνευματικό επίπεδο της Ομογένειας και ιδιαίτερα της Ομογένειας της Νέας Υόρκης», ανέφερε ο κ. Δημήτριος.
Στη συνέχεια, ευχαρίστησε τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Ευκαρπίας Ιερόθεο που μίλησε με τόσο ωραίο τρόπο για την έκθεση της Αθωνιάδας και ευχαρίστησε με το ευγενικό του χιούμορ, τον master of ceremonies, όπως τον αποκάλεσε, πατέρα Ευγένιο «ο οποίος έκανε μια εξαιρετική οργάνωση και ο οποίος είναι τακτικός και πολύ καλός ομιλητής στο κανάλι ‘ngtv’».
Ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρθηκε στη μορφή της Παναγίας, την μόνη γυναικεία μορφή στην αρχαιότητα, αλλά και στον παρόντα κόσμο, η οποία έχει συμπληρώσει τον μεγαλύτερο αριθμό πρωτότυπων προσωνυμιών, περίπου 700, με τα οποία απευθύνονται οι άνθρωποι σε αυτήν. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην σημερινή εποχή και την θέση, την αξία και την σημασία του μοντέλου της γυναίκας στον σύγχρονο φεμινιστικό κόσμο, τονίζοντας, ότι το μοναδικό γυναικείο πρότυπο απόλυτης καθαρότητας, ουσίας και κάθαρσης, είναι η μορφή της Παναγίας.
«Εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι που ζούμε στον κόσμο των Μαζικών Μέσων Ενημέρωσης, έχουμε ένα πρόβλημα. Είμαστε εκτεθειμένοι σε μόλυνση των ματιών μας. Ενας άνθρωπος τις περασμένες εποχές σε ένα ελληνικό χωριό, τι έβλεπε; Εβλεπε την οικογένειά του, τα βουνά, τους κάμπους, τα χωράφια, τα ζώα του. Ο σύγχρονος άνθρωπος τι βλέπει; Πόσες μολυσματικές εικόνες έχει μπροστά του κάθε μέρα; Τα μάτια μας έχουν ανάγκη καθάρσεως. Η κάθαρσή μας είναι οι εικόνες της Παναγίας.
Γιατί οι εικόνες αυτές δεν έχουν μόνο ιερότητα, αλλά και ομορφιά. Σήμερα η έννοια της ωραιότητας είναι αμφίβολη και συνοδεύεται από μολυσματικές παραμέτρους. Η εικόνα της Παναγίας είναι καθαρτήριο. Την κοιτάς και νοιώθεις, ότι αγιάζεσαι μέσω της εικόνος. Γι’ αυτό το λόγο έχουμε μια προαγωγή της Τέχνης της Αγιογραφίας τα τελευταία χρόνια, γιατί ακριβώς έχει αναλάβει τον ρόλο της κάθαρσης των αισθήσεών μας και γι’ αυτό θεωρώ, πως έχει εξαιρετική άνθηση και εδώ και στην Ελλάδα».
Η κοινή αναφορά όλων των ομιλητών, ήταν σχετική με τα διαφορετικά θαύματα, τα οποία κάθε εικόνα αντιπροσώπευε. Ρωτήσαμε τον πατέρα Γαβριήλ, ο οποίος είναι ένας από τους αποφοίτους αγιογράφους και ζει στο Αγιον Ορος 10 χρόνια, να μας περιγράψει ένα από τα θαύματα που τον ενέπνευσαν να ζωγραφίσει δύο από τα 44 έργα της έκθεσης, την «Παναγία την Γαλακτοτροφούσα» και την «Παναγία την Οδηγήτρια»:
«Θα σας πω για το θαύμα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας. Οι εικόνες αυτές ανήκαν αρχικώς στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου στα Ιεροσόλυμα. Πριν πεθάνει ο Οσιος Σάββας, είπε σε αυτούς που ήταν γύρω του, ότι κάποτε θα επισκεφτεί την Λαύρα κάποιο βασιλοπαίδι, Σάββας ονομαζόμενος και αυτός. Να του δοθεί, λοιπόν, η εικόνα της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης σαν ευλογία. Γεγονός που έγινε τον 13ο αιώνα, όταν τη Λαύρα επισκέφτηκε ο Αγιος Σάββας ο Αρχιεπίσκοπος Σερβίας. Αυτός μετέφερε την Αγία Εικόνα στο Αγιον Ορος, η οποία σήμερα βρίσκεται στην Μονή Χιλιανδαρίου του Αγίου Ορους».
Για να κλείσουμε την αναφορά μας στην βραδιά αυτή, αφήσαμε τελευταίο τον πατέρα Παϊσιο Καρεώτη, την ψυχή της βραδιάς, τον ταπεινό αυτόν άνθρωπο και καλλιτέχνη που υπηρετεί την Αγιογραφία με πάθος και μετέφερε την γνήσια και αυθεντική τέχνη του Αγίου Ορους σε μας. Σας παραθέτουμε την ομιλία του.
«Με την βοήθεια του Αγίου Θεού φτάσαμε στην ώρα υλοποίησης της επιθυμίας και του οράματος να δούμε ζωντανή την έκθεση, που της δώσαμε τον τίτλο ‘Θεοτόκος: η Ελπίς του Κόσμου’. Ηταν μια σκέψη που γεννήθηκε εδώ και αρκετά χρόνια, καλλιεργήθηκε με κόπο, αφού ξεπεράσαμε πολλά εμπόδια, για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα.
Ο Θεοφιλέστατος Αγιος Ευκαρπίας παλαιότερα είχε υπηρετήσει ως σχολάρχης στην Αθωνιάδα Σχολή και η ημετέρα ταπεινότης συνεχίζει να υπηρετεί ως διδάσκαλος Αγιογραφίας στην ίδια Σχολή. Από τα χέρια και των δυο μας πέρασε πλειάδα μαθητών, οι οποίοι απεφοίτησαν από την Σχολή και πολλοί σταδιοδρόμησαν ως εκλεκτοί Αγιογράφοι έχοντας αυτή την τέχνη ως κύρια εργασία τους. Εχουν ήδη κοσμήσει πλειάδα ιερών ναών εντός και εκτός της Ελλάδος με εικόνες φορητές και τοιχογραφίες, υπηρετώντας την εκκλησία με γνώση και ευλάβεια.
Ολη αυτή η προσπάθεια έγινε με την ελπίδα να αγγίξει τις καρδιές των πιστών που διαμένουν σ’ αυτόν τον τόπο και να τονώσει την ελπίδα τους. Για αυτό διαλέξαμε σαν θέμα της έκθεσης των ιερών εικόνων το πρόσωπο της Θεοτόκου, το μοναδικό και ανεπανάληπτο αυτό πρόσωπο, σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.
Οι εικονογράφοι είναι χρεώστες στο σεβάσμιο πρόσωπο της Θεοτόκου. Αυτά τα παιδιά της Παναγίας ήρθαν στην Αθωνιάδα σαν μαθητές της, στο περιβόλι της μεγάλωσαν, στα μοναστήρια της ανατράφηκαν, στις αγρυπνίες της κόπιασαν στα πανηγύρια της διακόνησαν. Εχουν χρέος βαθύ και ανεξίτηλο. Η σχέση τους με το πρόσωπο της νοηματοδοτεί όλη τους τη ζωή.
Μην ξεχνάμε ότι στο Αγιον Ορος η Θεοτόκος είναι η Οικοδέσποινα του τόπου, η παρουσία της είναι διαχρονική και πολυποίκιλη. Κάθε μοναστήρι έχει το λιγότερο μια θαυματουργή εικόνα της και όλη η ζωή των μοναχών περιστρέφεται εδώ και 12 αιώνες γύρω από την Θεοτόκο, διότι αυτή ρυθμίζει και διοικεί τον τόπο ουσιαστικά, παρόλες τις τυχόν αταξίες τις δικές μας. Το δεύτερο στοιχείο του τίτλου της έκθεσης ‘Η Ελπίς του Κόσμου’ αναφέρεται σε σας, σε όσους επισκεφτούν αυτό το χώρο και σε όσους δεν μπορέσουν να τον επισκεφτούν.
Αυτό που θέλουμε να σας πούμε, είναι να μη χάσετε την ελπίδα σας. Να επικαλείστε τη Θεοτόκο και να ελπίζετε σε αυτήν. Η Θεοτόκος είναι ο μοναδικός οδηγός της ψυχής κάθε ανθρώπου που διψάει για την αλήθεια του Θεού. Η Θεοτόκος είναι ευεργέτης όλων των αγγέλων και ανθρώπων, είναι η μόνη αιτία όλων των αγαθών που λαμβάνουμε παρά Θεού. Κάθε εικόνα που βλέπουμε σε αυτήν την έκθεση, εκφράζει μία ιδιαίτερη πρόνοια της Θεοτόκου, ένα ιδιαίτερο θαύμα. Η Παναγία είναι η μοναδική που μπορεί να πει στον Προαιώνιο Θεό τη λέξη Παιδί μου.
Η Θεοτόκος λόγω της υπέρμετρης Αρετής της κρίνεται ως άξια να χωρέσει τον Αχώρητο Θεό γι’ αυτό την εικονίζουν ως Χώρα του Αχώρητου, γι’ αυτό και γίνεται η μόνη ασφαλής οδηγός προς τον Θεό. Γι’ αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους, που λόγω συντομίας παραλείπουμε, επιθυμούμε με την προσπάθειά μας αυτή να φέρουμε το εσώτερο της ψυχής σας στο πρόσωπο της Θεοτόκου και να γίνει οδηγός και φρουρός, η παρηγοριά και η ελπίδα της ζωής σας. Σας ευχαριστώ».
Η έκθεση θα συνεχιστεί μέχρι τις 4 Οκτωβρίου. Τα Σαββατοκύριακα 22-23/9 και 29-30/9 θα είναι αφιερωμένα στη διδασκαλία των βασικών αρχών της Βυζαντινής Αγιογραφίας σε μαθητές από τα σχολεία της Ομογένειας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στο Προξενείο στο τηλέφωνο 212-988-5500
Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία
Η Αθωνιάδα Σχολή βρίσκεται στις Καρυές του Αγίου Ορους και ιδρύθηκε το 1749, όταν οι μοναχοί της Μονής Βατοπαιδίου πρωτοστάτησαν στην ίδρυση σχολείου κοντά στην Ιερή Μονή Βατοπαιδίου. Το σχολείο αυτό ονομάστηκε αργότερα από τον Ευγένιο Βούλγαρη σε Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία, η οποία αποτέλεσε σημαντικό πνευματικό φυτώριο της Ελληνικής Ορθοδοξίας και συνεισέφερε σημαντικά στην αναζωπύρωση τους νεοελληνικού εθνισμού και στην αναγέννηση της κοινοβιακής και ασκητικής Ορθοδοξίας.
Η Αθωνιάδα λειτουργεί όπως ακριβώς τα περισσότερα δημόσια Γυμνάσια και Λύκεια, υπάγεται εκπαιδευτικά στο υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και η φοίτηση είναι συνολικά έξι χρόνια, με τη διαφορά ότι οι μαθητές διδάσκονται επιπλέον Βυζαντινή Μουσική και Βυζαντινή Αγιογραφία. Μαθητές της Ακαδημίας υπήρξαν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Ανθιμος ο Ολυμπιώτης, ο Οσιος Αθανάσιος Πάριος, ο Παϊσιος Καυσοκαλυβίτης, ο Οσιος Κύριλλος Παπαδόπουλος ο Ρήγας Φεραίος κ.α. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με την Αθωνιάδα στα τηλέφωνα: 2377023341 και 2377023220
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου