6840 - Δωρόθεος Ευελπίδης, μητροπολίτης Κορυτσάς (1825-1879)

Το 1852, μετά τον Βαρθολομαίο και τον Μελισσουργό, σχολάρχης της Αθωνιάδας διορίστηκε ο Δωρόθεος (Δημήτριος) Ευελπίδης με συνδιδάσκαλο τον Αμβρόσιο Παντοκρατορινό.

Ο Δημήτριος καταγόταν από το Ρήσιο[1] (Αρετσού) του Αστακηνού κόλπου. Γνωρίστηκε με τον Παΐσιο Καλλιδάχο τον Βατοπαιδινό[2], όταν ο Παΐσιος ήταν διδάσκαλος στην πατρίδα του Δημητρίου. Ο Παΐσιος διέκρινε τα ιδιαίτερα χαρίσματα του νεαρού Δημητρίου, τον πήρε κοντά του και «οια αναγεννών επί χρησταίς ελπίσιν επωνόμασεν Ευελπίδην»[3], όπως αναφέρει ο ίδιος.

Το 1846 τον έστειλε να σπουδάσει στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Μετά τις σπουδές του ο Δημήτριος ήλθε στην Ι. Μ. Βατοπαιδίου κοντά στον προστάτη του και πλέον Γέροντά του και εντάχθηκε στους δοκίμους της Μονής.

Ενώ ήταν ακόμη δόκιμος μοναχός διορίστηκε Σχολάρχης της Αθωνιάδας. Στην Αθωνιάδα δίδαξε τρία μόνο έτη. Τα δύο πρώτα με τον διδάσκαλο Αμβρόσιο και το τρίτο, 1854-55, μόνος του[4].

Κατά το τρίτο έτος της σχολαρχίας του, στις 17 Μαρτίου 1854, φιλοξένησε τον Τσάμη Καρατάσιο με τους επαναστάτες του στη Σχολή, στις Καρυές. «Οι Επαναστάται κατέλυσαν εις τα οικήματα της Ι. Κοινότητος, της Αθωνιάδος Σχολής και εις άλλα οικήματα»[5].

Αφού παραιτήθηκε, επέστρεψε στη Μονή του, η οποία τον απέστειλε σε διακονήματα στη Βεσσαραβία.

Διηύθυνε την Εμπορική Σχολή στη Χάλκη και διετέλεσε Μέγας Πρωτοσύγκελος των Πατριαρχείων[6] (1871-1874) και πρόεδρος της επιτροπής των σχολείων της Κωνσταντινουπόλεως[7]. Συμμετείχε στη μεγάλη τοπική σύνοδο κατά του «εθνοφυλετισμού», που συνήλθε στον Πατριαρχικό ναό της Κωνσταντινουπόλεως, την 16η Σεπτεμβρίου 1872[8]. Την 18η Απριλίου 1874 εξελέγη Μητροπολίτης Κορυτσάς[9]. Μετά ένα χρόνο περιοδεύοντας στην επαρχία του πνίγηκε στον Αώο ποταμό την 8η Μαΐου 1875.

Διακρινόταν για τη μόρφωση, τη σύνεση και την εξυπνάδα του και βοήθησε στην καλύτερη λειτουργία της Σχολής, μάλιστα σε αρκετά δύσκολες συνθήκες. Ο Γεώργιος I. Παπαδόπουλος αναφέρει για τον Δωρόθεο Ευελπίδη: «Κληρικός, είπερ τις και άλλος γνώστης των ιερών κανόνων και μεμελετηκώς τους πατέρας της Εκκλησίας, διέπρεψεν εν πολλαίς περιστάσεσιν επί τη βαθεία αυτών γνώσει και τη εμβριθεία των σκέψεων. Απλούς τα ήθη και απέριττος τους τρόπους, εθαυμάζετο επί τη ευροία του λόγου αυτού και τη ευθύτητι, αλλά και παρρησία του χαρακτήρας. Τα προτερήματα ταύτα εδοκιμάσθησαν ως επί λυδίας λίθου πολλάκις. Η λιπαρά του αειμνήστου ιεράρχου παιδεία μαρτυρείται και εκ των φιλοπονηθέντων και εκδοθέντων έργων αυτού, ήτοι του πρώτου λόγου Ιωάννου του Χρυσοστόμου περί Ιερωσύνης, εν ω διαλάμπει κρίσις βαθυτάτη, και το «Σπαρτίον έντριτον» ήτοι συλλογή λόγων εκφωνηθέντων υπ’ αυτού κατά διαφόρους περιστάσεις, εν οις καταφαίνεται η έξοχος ρητορική αυτού δεινότης.»[10]

Παραπομπές: 

1. Βασιλείου Θ. Σταυρίδου, Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, Θεσσαλονίκη 1988, σ. 251.

2. Ο Ιεροδιάκονος Παΐσιος Καλλιδάχος ο Κρής, μαθητής του Βενιαμίν Λεσβίου και του Γρηγορίου Σεράφη στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας, διετέλεσε επι πολλά έτη διδάσκαλος στο σχολείο που διατηρούσε μέσα στο Βατοπαίδι η Μονή Βατοπαιδίου μετά την εγκατάσταση της Αθωνιάδας στις Καρυές. Άλλοι διδάσκαλοι της σχολής αυτής αναφέρονται ο αρχιμ. Ιωσήφ ο Πελοποννήσιος περί το 1800-1833, ο Προηγούμενος Νεόφυτος (απεβίωσε σε ηλικία 45 ετών το 1876), και ο Θεόπεμπτος Μ. Β. Χρηστίδης (1885). Στον κατάλογο συνδρομητών του βιβλίου του Νομοφύλακος Μελχισεδέκ Βατοπαιδινού, Αριθμητική, εν Αθήναις 1885, σ. 544 γράφει: «Η ελληνική σχολή του Βατοπεδίου, Ο διδάσκαλος αυτής Θεόπεμπτος Μ. Β. Χρηστίδης, Οι μαθηταί. Ραφαήλ μοναχός…, Γεώργ. Χριστοφορίδης εκ Νικήτης της Μακεδονίας…, Χρήστος Χρηστίδης εξ αγίου Μάμαντος της Μακεδονίας…, Απόστ. Κωνσταντινίδης Αφουσιανός…» Παρόμοιο σχολείο έχουμε και στη Μονή Ζωγράφου. (Γεωργίου I. Παπαδοπούλου, Η Σύγχρονος Ιεραρχία της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Εν Αθήναις 1895, τ. Α’, σ. 336).

3. Ιωάν. Χρυσοστόμου οι περί Ιερωσύνης λόγοι, Δωροθέου Ευελπίδου εισαγωγή. Αθην. 1867.

4. Αρχ. Χριστοφόρου Κτενά, Η Σύγχρονος Αθωνιάς…, ο.π., σ. 20.

5. Π. Στάμου, Η ηρωϊκή Κασσάνδρα ανά τους αιώνας, Αθήναι 1961, σ. 73.

6. Ε.Α. τ. 41 (1917), σ. 132.

7. Ε.Α. τ. 20 (1896-1897), σ. 265.

8. Ε.Α. τ. 20 (1896-1897), σ. 265.

9. Ε.Α. τ. 3 (1881-1882), σ. 633.

10. Γεωργίου I. Παπαδοπουλου, Η Σύγχρονος Ιεραρχία της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Εν Αθήναις 1895, τ. Α’, σ. 327-328.

Πηγή: Νικηφόρου Κωνσταντίνου (Μικραγιαννανίτου) Μητροπολίτου Κεντρώας Αφρικής (πρώην σχολάρχου Αθωνιάδος Εκκλησιαστικής Ακαδημίας), Η Αθωνιάδα Ακαδημία κατά τη δεύτερη περίοδο (1842-1940), Μικρά Αγία Άννα, Άγιον Όρος, Α΄έκδοση 2012.

http://www.diakonima.gr

Φωτογραφίες: http://athosprosopography.blogspot.gr