Η αρχαιότερη μνεία της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου
ανάγεται στο έτος 1001, στο εγκλητικό γράμμα Παύλου Ξηροποταμίτη, όπου
περιέχεται και η υπογραφή του ηγουμένου της Μονής Θεοκτίστου. Του Θεοκτίστου η
υπογραφή συναντάται και σε κατοπινά έγγραφα: «Θεόκτιστος μοναχός μονής
Εσφαγμένου». Μόνιμα η Μονή αναφέρεται ως «Εσφαγμένου», σε έγγραφα του 1001,
1015, 1024, 1030, 1034. Ως Εσφιγμένου αναφέρεται για πρώτη φορά το 1045, στο Β΄
Τυπικό. Και φαίνεται πως το 1045 είναι το έτος κατά το οποίο η Μονή εγκαινιάζει
το νέο παραλλαγμένο όνομα.
Λοιπόν συμπεραίνεται πως η ονομασία, που δόθηκε στη
Μονή, σχετίζεται με κάποια πειρατική σφαγή. Πολλές ερμηνείες που δόθηκαν για
την ονομασία της Μονής εκ των υστέρων, λίγο βοηθούν στη γνώση του έτυμου της
λέξης αυτής.
Άλλοι πιστεύουν πως η ονομασία της οφείλεται στη
θέση της Μονής ανάμεσα σε τρεις λόφους, από τους οποίους μοιάζει να
περισφίγγεται.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι οφείλεται στον ιδρυτή ή
ανακαινιστή της, που ήταν κάποιος «μονοχίτων σχοινίω σφιγκτώ εζωσμένος».
Εύγε για το ενδιαφέρον δημοσίευμά σας για το πολύπαθο μοναστήρι. Ενδιαφέροντα στοιχεία υπάρχουν και στο www.esphigmenou.gr
ΑπάντησηΔιαγραφήΣημειώνουμε τα κάτωθι:
Ένα αδημοσίευτο έγγραφο της Βατοπεδίου, του Σεπτεμβρίου 998, μας δίνει την παλαιότερη μαρτυρία της ύπαρξης της Εσφιγμένου. Ο Θεόδωρος, ηγούμενος της Μονής, βλέπει να αναγνωρίζονται, από αυτό το έγγραφο του Πρώτου Νικηφόρου, τα δικαιώματά του πάνω στο κτήμα που ένας μοναχός είχε σφετεριστεί, και το οποίο αποτελούσε τμήμα μιας έκτασης που ανήκε στον Θεόδωρο, κοντά στο Βατοπέδι· σ’ αυτή την χρονολογία ήδη πολλές φιλονικίες είχαν λάβει χώρα, σχετικά με αυτό το κομμάτι γης, γεγονός που μας κάνει να σκεφτούμε ότι το μοναστήρι υπήρχε ήδη από αρκετό καιρό . Ο Θεόδωρος, που ήταν αναμφίβολα ένας από τους πρώτους ηγουμένους της Εσφιγμένου, αναφέρεται επίσης και σε έγγραφο του 1037: πνευματικός πατέρας των Εσφιγμενιτών μοναχών Θεοκτίστου και Νικηφόρου, οι οποίοι είχαν λάβει από τα χέρια του το μοναχικό σχήμα, πέθανε το αργότερο το 1001, τριάντα έξι χρόνια νωρίτερα από την σύνταξη του εγγράφου. Την εποχή εκείνη το όνομα του μοναστηριού δεν ήταν Εσφιγμένου αλλά Εσφαγμένου. Έχουμε πολλές μαρτυρίες, οι αρχαιότερες των οποίων είναι του 998. Ο Θεόκτιστος έγραψε στην υπογραφή του ΕΣΦΑΥΜΕΝΟΥ: η σύγχυση μεταξύ Υ και Γ εκπλήσσει, αλλά δεν χωράει αμφιβολία ότι πρέπει να διαβάσουμε Εσφαγμένου. Πολύ σύντομα, ωστόσο, προτιμήθηκε [ο τύπος] Εσφιγμένου, και ο τύπος ποικίλλει περισσότερο κατά την βυζαντινή εποχή· αργότερα συναντούμε [τους τύπους] Σφιγμένου, Σιμένου, Simeon στα γαλλικά, και Siman στα ρωσσικά. Το πέρασμα από το Εσφαγμένου (που σημαίνει σφαγμένος) στο Εσφιγμένου (σφιγμένος) οπωσδήποτε δεν χρειάζεται εξήγηση, αλλά η καταγωγή του όρου Εσφαγμένου παραμένει σκοτεινή· είναι αλήθεια ότι η λέξη προέρχεται από την Καινή Διαθήκη, χρησιμοποιούμενη ιδίως στον αμνό, και ότι η Εσφιγμένου είναι αφιερωμένη στον Σωτήρα Χριστό · θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το μοναστήρι αρχικά πήρε το όνομά του από μία εικόνα που αναπαριστά την θυσία του Χριστού· όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις.