9017 - Ο εθνικός χαρακτήρας της Ιεράς Μονής Ζωγράφου Αγίου Όρους

Παταπίου μοναχού Καυσοκαλυβίτου

Ἄν καί μεταξύ τῶν εἴκοσι ἱερῶν μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἡ μονή Ζωγράφου χαρακτηρίζεται ὡς παραδοσιακά βουλγαρική, ἡ ἱστορική παρουσία βουλγάρων μοναχῶν ἐκεῖ, περιβάλλεται ἀπό ἀσάφεια, ἀφοῦ δέν μᾶς εἶναι γνωστό τό μέγεθός της κατά τούς μέσους καί ὕστερους βυζαντινούς χρόνους. Ἡ ἵδρυση τῆς μονῆς Ζωγράφου ἀνάγεται τήν περίοδο 972-980. Σύμφωνα μέ τή διαπρεπή ἱστορικό τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ Διονυσία Παπαχρυσάνθου «εἶναι ἄγνωστο σέ ποιά ἐποχή τό μοναστήρι παραχωρήθηκε σέ ἤ ἐπανδρώθηκε ἀπό μοναχούς Βουλγάρους». Τά πρωϊμότερα πάντως σλαβικά τοπωνύμια τοῦ ἁγιορειτικοῦ χώρου ἐντοπίζονται στήν περιοχή τῆς Ζωγράφου.

    

Ἀξιόπιστη ἔνδειξη γιά τόν ἐθνικό χαρακτῆρα τῆς Μονῆς θεωρεῖται ὅτι παρέχει ὁ χαρακτηρισμός: «ἡ σεβασμία μονή τῶν Βουλγάρων», πού ἐμφανίζεται σέ ἑλληνικά ἀθωνικά ἔγγραφα κατά τά τέλη τοῦ 13ου αἰώνα. Ἀναφέρουμε γιά παράδειγμα Πράξη τοῦ Νικηφόρου Χούμνου, τοῦ ἔτους 1286, ὅπου γίνεται ἀναφορά «τῆς κατά τό Ἅγιον Ὄρος τοῦ Ἄθω διακειμένης σεβασμίας μονῆς τῶν Βουλγάρων, τῆς εἰς τό ὄνομα τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου καί ἐπιλεγομένης τοῦ Ζωγράφου». Ἐπίσης, τό 1290, σέ ἀπόφαση τοῦ ἐπισκόπου Ἱερισσοῦ σχετικά μέ διένεξη ἀνάμεσα στίς μονές Ζωγράφου καί Χιλανδαρίου, τά ἐναγόμενα μέρη ἀποκαλοῦνται Βούλγαροι καί Σέρβοι ἀντίστοιχα. Ὁ τύπος «Ἡ σεβασμία μονή τῶν Βουλγάρων» ἐξακολούθησε νά χαρακτηρίζει τό ἵδρυμα στά 1342-1344 καί φαίνεται ὅτι λησμονήθηκε μετά τά μέσα τοῦ 14ου αἰώνα…

Ἡ ἐπίσημη ἐπανακοινοβιοποίηση τῆς βουλγαρικῆς μονῆς Ζωγράφου ἔγινε μέ σιγγίλιο πού ἐξέδωσε ὁ οἰκουμενικός πατριάρχης Ἄνθιμος Δ’ (1848-1852), τόν Μάρτιο τοῦ 1850, Ἰνδικτιῶνος Η’.

Ἀπόσπασμα ἀπό τὀ βιβλίο τοῦ συγγραφέα (διδακτορική διατριβή):

Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης καί τό ἔργο του  

ἔκδ. Ἱ. Μ. Ἁγ. Παύλου, Ἅγιον Ὄρος 2014

Πολλά ἱστορικά στοιχεῖα δείχνουν ὅτι πρίν διεγερθεῖ τεχνητῶς ὁ ἐθνοφυλετισμός στά τέλη τοῦ 19ου αἰ. πρός ἐξυπηρέτιση πολιτικῶν στόχων, Ἕλληνες καί Βούλγαροι ζοῦσαν ἁρμονικά μέσα στούς κόλπους τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπό τήν σκέπη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

http://agioritikoslogos.blogspot.gr