4820 - Άγιον Όρος: ένα Καλειδοσκόπιο

Εικαστικό πανόραμα από τη συλλογή της Αγιορειτικής Εστίας

με τίτλο: «ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ: ένα Καλειδοσκόπιο»,

θα πραγματοποιηθεί  στο Βαφοπούλειο, 

σήμερα Τετάρτη 28 Μαΐου στις 19:00.

Η Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους, συνεχίζει να προκαλεί το ενδιαφέρον, ελληνικό και διεθνές, ως μία από τις πλέον εντυπωσιακές παρουσίες στον τομέα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς γιατί συνδυάζει ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό πλούτο, με μία ζώσα Μοναστική κοινωνία και μία πνευματική παραγωγή που διαρκεί εδώ και δέκα αιώνες.

Χιλιάδες προσκυνητές και επισκέπτες κατακλύζουν κάθε χρόνο τον Άθω, δέχονται την θερμή φιλοξενία των Μοναχών, περιέρχονται τα Μοναστικά συγκροτήματα και βιώνουν έστω πρόσκαιρα στιγμές γαλήνης, βιώματα πνευματικότητας και αυτογνωσίας.

Συγγραφείς, ζωγράφοι, φωτογράφοι, αρχιτέκτονες, ιστορικοί, συντηρητές, αρχαιολόγοι και ερευνητές, αλλά και οι απλοί επισκέπτες από τον 16ο ακόμη αιώνα καταγράφουν εντυπώσεις, εικόνες και βιώματα και διαμορφώνουν ένα μοναδικό Καλειδοσκόπιο του Αγίου Όρους.

Πτυχές και στιγμές, αυτού του πλούτου των εντυπώσεων και των εμπειριών, παρουσιάζονται στην Έκθεση αυτή ως αντιπροσωπευτικό Πανόραμα.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

 «Λόγιοι και Λογιοσύνη στο Άγιον Όρος»

Άγιοι, κτίτορες Μονών, ιδρυτές βιβλιοθηκών, συγγραφείς, φωτιστές του Γένους, εγκυκλοπαιδιστές, ιδρυτές σχολείων και ακαδημιών, µμεγάλοι Δάσκαλοι, νομικοί, κορυφαίοι αγιογράφοι, αναμορφωτές εκκλησιαστικών βιβλίων, συγκαταλέγονται μεταξύ των επωνύμων λογίων Μοναχών και συγκροτούν το λαμπρό ψηφιδωτό της Αγιορειτικής Λογιοσύνης.

Η σχετική έκθεση αναφέρεται στους διακεκριμένους λογίους, στις Βιβλιοθήκες των Μοναστηριών, στην Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία, στα τυπογραφεία του Αγίου Όρους και τις πρώτες εκδόσεις τους, την καλλιτεχνική βιβλιοδεσία που ακμάζει και σήμερα στο Άγιον Όρος.

«Ιστορίες αποκαλύψεων, επιµονής και αφοσίωσης»

Επί δεκαετίες, επιστήμονες αφιερωμένοι στο έργο της αποκάλυψης, της συντήρησης και της ανάδειξης της μοναδικής παγκόσμιας πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς του Αγίου Όρους, δουλεύουν µε επιμονή, µε αφοσίωση, µε µόχθο ημερών και μηνών, όχι µόνο στα Μοναστηριακά συγκροτήματα, τις κόρδες, τα κελλιά, τις βιβλιοθήκες, αλλά και σε κρύπτες, σε υπόγεια, σε πηγάδια, σε ξεχασμένες στέγες καθολικών, στα άδυτα των πύργων και σε συνδυασμό µε την τύχη και την σχολαστική μελέτη των πηγών µε επιμονή και ευρηματικότητα φέρνουν στο φως και αναδεικνύουν πολύτιμα πετράδια της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας δέκα αιώνων της Μοναστικής Πολιτείας.

Μικρά δείγματα αυτής της ιστορίας παρουσιάζονται στο τμήμα αυτό της Έκθεσης.

Σε συνεργασία με την 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 2

«Άθως. Επέκεινα των ορίων του χρόνου» Φωτογραφίες του Μοναχού Γαβριήλ Φιλοθεΐτη

Ο Μοναχός Γαβριήλ Φιλοθεΐτης αποτυπώνει µε τον φωτογραφικό φακό του µε ευαισθησία και σεβασμό εκπληκτικές στιγμές του Μοναχικού Βίου και ταυτόχρονα αναδεικνύει μια άλλη πτυχή του χρόνου, που στο Άγιον Όρος έχει διαφορετική διάσταση, διαφορετική ανάγνωση και διαφορετική βίωση.

Οι φωτογραφικές αποτυπώσεις του Μοναχού Γαβριήλ Φιλοθεΐτη από την αγιορειτική καθημερινότητα, επιτυγχάνουν έναν ιδιότυπο συγκερασμό ιμπρεσιονιστικής και ρεαλιστικής πρόθεσης. Ο φωτογραφικός φακός ακολουθεί απόψεις από τις καθημερινές ασχολίες, τις αγροτικές εργασίες, τις θρησκευτικές τελετές, την προετοιμασία των γευμάτων, τις συναντήσεις και συνομιλίες των Μοναχών.

 «Η Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος στην ανατολή του 20ου αιώνα»

Φωτογραφίες από 7 ιστορικά φωτογραφικά αρχεία της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Ελλάδας.

Το τέλος του 19ου αιώνα και οι αρχές του 20ου αιώνα χαρακτηρίζονται για την Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος σταθμοί της νεότερης ιστορίας τους.

Κορυφαία γεγονότα φυσικά η Απελευθέρωση τους από τον Οθωμανικό ζυγό και η ενσωμάτωση τους στο νεοϊδρυθέν Ελληνικό κράτος.

Η περίοδος όμως αυτή είναι ταυτόχρονα και κοσμογονική, καθώς στη διάρκεια της εξελίσσονται οι µμεγάλες ανατροπές, οι εντάσεις και οι συγκρούσεις, που δεν είναι µόνο πολεμικές.

Η Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος προσελκύουν έτσι το έντονο ενδιαφέρον της διεθνούς και ελληνικής διπλωματίας, αλλά και των ερευνητών, ιστορικών επιστημόνων, φωτογράφων.

Αυτοί οι τελευταίοι, από προσωπικό ενδιαφέρον, είτε στο πλαίσιο οργανωμένων κρατικών ή επιστημονικών αποστολών αποτυπώνουν, καταγράφουν και διασώζουν πολύτιμες στιγμές και µμαρτυρίες για τα γεγονότα της εποχής, αλλά και για την καθημερινότητα των µμοναχών ή των Θεσσαλονικέων.

Σε συνεργασία με το Μουσείο Albert Kahn, το Κέντρο Gabriel Mille – Photothèque και την ΕCPAD – Médiathèque de la Défense του Παρισιού, το Μουσείο Ιστορίας των Θρησκειών και την Ρωσική Ακαδημία Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης, το Βυζαντινό και

Χριστιανικό Μουσείο και το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

«Το Άγιον Όρος µέσα από τον φακό του Γιώργου Μουσικίδη»

Ο Θεσσαλονικιός φωτογράφος Γιώργος Μουσικίδης υπήρξε επαγγελματίας φωτογράφος επί µμακρά σειρά ετών, συνεργάτης αρχαιολόγων, γιατρών, αρχιτεκτόνων, µμουσείων, πανεπιστημιακών σχολών σε ολόκληρο το βορειοελλαδικό χώρο. Το εργαστήριο του αποτελούσε εγγύηση ποιότητας, υψηλής επεξεργασίας, αξιοπιστίας. Στο περιθώριο της επαγγελματικής του απασχόλησης αφιέρωνε χρόνο για να καταγράφει τα μνημεία, την πόλη, το Άγιον Όρος, πορτρέτα πολιτών και µμοναχών. Κάθε φωτογραφία του είναι ένα αδιαμφισβήτητο έργο τέχνης.

Γράφει ο ίδιος στον εξαιρετικό Κατάλογο που εκδόθηκε µε αφορμή την Έκθεση του: «Η ενασχόληση µου µε την φωτογραφία ξεκίνησε τα µμαθητικά µου χρόνια. Η πρώτη µου όμως ουσιαστική επαφή µε την τέχνη της φωτογραφίας έγινε το 1948, όταν ξεκίνησε η µμαθητεία µου πλάι στο διακεκριμένο φωτογράφο της Θεσσαλονίκης Γιώργο Λυκίδη, από τον οποίο διδάχτηκα την φωτογραφία και στη συνέχεια εργάστηκα µμαζί του δώδεκα χρόνια». 3

 Σε συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας Καλαμαριάς «Χρήστος Καλεμκερής».

«Το Άγιον Όρος τον 15^ο , και 16ο αιώνα»

Αμέσως µμετά την άλωση, που οριστικοποιεί την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και την εκ του ιστορικού τούτου γεγονότος ανατροπή και εκμηδένιση των ουσιωδών όρων ύπαρξης και λειτουργίας της Μοναστικής Πολιτείας επέρχεται σταδιακά µία ισορροπία, που στους δύο σαρωτικούς αιώνες της Μεταβυζαντινής περιόδου του 15ου και του 16ου αιώνα επιτρέπει στο Άγιον Όρος µία απροσδόκητη άνθηση.

Ουσιαστικό ρόλο έπαιξαν οι δωρεές των ηγεμόνων της Μολδαβίας και της Βλαχίας, οι χορηγίες των τσάρων της Ρωσίας και ο συνδετικός και συνεκτικός ρόλος προστασίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η ανάκαμψη του Αθωνικού Μοναχισμού αρχίζει από τις αρχές του 16ου αιώνα και γίνεται εμφανής στα κτιριακά συγκροτήματα που µμεγεθύνονται, σε πολλά Καθολικά και Τράπεζες που ανοικοδομούνται εκ βάθρων, ανακαινίζονται και κοσμούνται µε εντυπωσιακά ζωγραφικά σύνολα και εικόνες κυρίως Κρητών και της Σχολής τους.

Λόγιοι, κυρίως µμοναχοί και κληρικοί καταφεύγουν στο Όρος και συγγράφουν σε κάποια Μονή. Αποκορύφωμα όλων η ίδρυση από τον Πατριάρχη Ιερεµία τον Α’ του µμοναδικού µμεταβυζαντινού Μοναστηριού, της Μονής Σταυρονικήτα το 1542

Η Έκθεση επιχειρεί να αναδείξει εικαστικά και ενηµερωτικά την ενδιαφέρουσα αυτή περίοδο.

«Ζωγραφίζοντας σε τόπους Ιερούς. Άθω – Σινά» Doug Patterson

Ο Βρετανός αρχιτέκτονας-ζωγράφος Doug Patterson, µία χαρισματική αναγεννησιακή προσωπικότητα, ελκύεται από τον χαρακτήρα και την µμοναδικότητα της Μοναστικής Πολιτείας του Άθω την οποία επισκέπτεται εµπνεόµενος από τα έργα διάσημων περιηγητών-ζωγράφων που ταξίδεψαν σε τόπους ιερούς των µμεγάλων µμονοθεϊστικών θρησκειών.

Βαδίζοντας στα βήματα του Ρώσου περιηγητή Βασίλι Μπάρσκι, επισκέπτεται το Άγιον Όρος και καταγράφει σε σχέδια και έργα ζωγραφικής τα Μοναστηριακά συγκροτήματα, σκηνές από την ζωή των Μοναχών, µε έναν εντελώς ιδιαίτερο προσωπικό τρόπο µε εντυπωσιακά χρώματα που δίνουν την αίσθηση ενός µμυθικού κόσμου.

Γράφει ο ίδιος στις σχετικές εντυπώσεις του: «Τίποτα στη ζωή µου δεν θα μπορούσε να µε έχει προετοιμάσει γι’ αυτό το µμοναδικό ταξίδι, την μνημειακή του διάσταση, το μεγαλείο του και την απρόσμενη οικειότητα της θέας του. Ήμουν συγκινηµένος από την αρχιτεκτονική των μοναστηριών σκαρφαλωμένων σαν φωλιές αετών στερεωμένες σε προσόψεις βράχων. Σχεδίαζα στο σηµειωµατάριο µου βιαστικά το σκηνικό ̟προσ̟παθώντας να αποδώσω τις λεπτές διαβαθμίσεις των χρωμάτων και να συλλάβω την φευγαλέα επίδραση του φωτός και της ατμόσφαιρας».

«Η αρχιτεκτονική του Αγίου Όρους μέσα από το Αρχείο του Παύλου Μυλωνά»

Ο Ακαδημαϊκός Παύλος Μυλωνάς είναι ο αρχιτέκτονας που εργάστηκε στο Άγιον Όρος για περισσότερο από 50 χρόνια, καταγράφοντας ένα πανόραμα της αρχιτεκτονικής των είκοσι Μοναστηριών και των δεκάδων Σκητών και εκατοντάδων Κελλιών που αποτελεί σήμερα ανεκτίμητο δώρο και κορυφαίο σημείο αναφοράς για όλους τους μελλοντικούς ερευνητές.

Το απόσταγμα αυτής της δουλειάς αποτυπώθηκε σε τριπλό τεύχος της μνημειώδους τετράγλωσσης έκδοσης του Γερµανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Βερολίνου. 4

 Η Έκθεση παρουσιάζει εκτός από πληροφορίες γύρω από την αρχιτεκτονική του Αγίου Όρους, φωτογραφίες, σχέδια, αποτυπώσεις που θυμίζουν τα όσα έγραψε ο ∆ηµήτρης Πικιώνης το 1935 για την ευλογία που αναβλύζει καθώς τα βήματα του ανθρώπου μετρούν το μοναχικό μονοπάτι και τα τοπία του κόσμου ξετυλίγονται μπροστά στα έκθαμβα µάτια του: «Το έρημο τούτο μονοπάτι είναι απείρως ανώτερο από τις λεωφόρους των μεγάλων πόλεων. Για την κάθε τύχη του, τις καµ̟πές του, τις άπειρες εναλλαγές της π̟ροο̟πτικής του χώρου ̟που ̟παρουσιάζει, µας μαθαίνει την θεία υπόσταση της ατομικότητας της υ̟ποταγµένης εις την αρμονία του Όλου».

Σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη.

«Παναγιώτης Βοκοτόπουλος. Άγιον Όρος, φωτογραφίες 1956-2001»

Ο Ακαδηµαϊκός Παναγιώτης Βοκοτόπουλος επισκέφτηκε για πρώτη φορά το Άγιον Όρος το 1958 επί δύο εβδομάδες γνώρισε και κατέγραψε µε την φωτογραφική του μηχανή ένα Άγιον Όρος που σε μεγάλο βαθμό δεν υπάρχει πλέον, τουλάχιστον ως εικόνα και αίσθηση.

Όπως ο ίδιος γράφει χαρακτηριστικά «Με εξαίρεση µερικές ε̟πεµβάσεις ̟π.χ. στην έδρα της Ιεράς Κοινότητας και στις Μονές ∆ιονυσίου και Γρηγορίου, το δοµηµένο ̟περιβάλλον δεν είχε αλλάξει από τις αρχές του αιώνα. Το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν άγνωστο. Τα πλοία της συγκοινωνίας ήταν μικρά ξύλινα “μοτόρια”. Είχες γενικά την αίσθηση ότι ο χρόνος είχε σταματήσει και ζεις σε καιρούς αλλοτινούς».

Οι φωτογραφίες της Έκθεσης, τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, της περιόδου δηλαδή που προηγήθηκε των τεράστιων έργων συντήρησης, αποκατάστασης, στερέωσης, κλπ. στα γιγαντιαία μοναστηριακά συγκροτήματα, επιβεβαιώνουν το διαχρονικό μνημειακό μεγαλείο των Μοναστικών συγκροτημάτων, τα πρόχειρα αλλά γοητευτικά χρώματα, την επίδραση του χρόνου, που αλλοιώνει αλλά και εμπλουτίζει µε την γοητευτική παλέτα του Μοναστήρια, Σκήτες, κελλιά, παρεκκλήσια.

«Πέντε αιώνες περιηγήσεων και προσκυνημάτων στο Άγιον Όρος»

Το Άγιον Όρος προσέλκυσε το ενδιαφέρον επισκεπτών και προσκυνητών από τον 15ο αιώνα, όπως καταγράφεται σε μαρτυρίες, περιηγητικά κείμενα, προσκυνητάρια και λογοτεχνικά κείμενα. Οι πλούσιες Βιβλιοθήκες του µε την µμεγαλύτερη παγκοσμίως συλλογή χειρογράφων, λειτούργησαν ως μαγνήτης για τους μελετητές, τους ιστορικούς αλλά και τους «κυνηγούς» χειρογράφων, που κατέκλυσαν την Ανατολή για να συγκεντρώσουν πολύτιμα και μοναδικά χειρόγραφα, είτε για τις συλλογές των βασιλέων της Δύσης, είτε για τα Μουσεία που άρχισαν να εμφανίζονται στις πρωτεύουσες των πλούσιων κρατών της.

Στα κατοπινά χρόνια ακολούθησαν προσκυνητές, συγγραφείς, φωτογράφοι, ζωγράφοι, φιλόσοφοι, ιστοριοδίφες, βοτανολόγοι αναζητώντας και καταγράφοντας τον πολιτιστικό και πνευματικό πλούτο που οι αιώνες συσσώρευαν στο Άγιον Όρος και οι Μοναχοί διαφύλαξαν µε αυτοθυσία από πειρατικές επιδρομές, λεηλασίες και εισβολές κατακτητών.

Το πανόραμα αυτών των μαρτυριών και ντοκουμέντων είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον από κάθε άποψη. Ιστορική, θρησκευτική, αρχιτεκτονική, πολιτιστική, καλλιτεχνική.

«Fred Boissonnas. Οδοιπορικό στον Άθω 1928-1930»

Ο Ελβετός φωτογράφος εντυπωσιάζεται από τον πνευματικό και φυσικό πλούτο της Ελλάδας και γίνεται ο σημαντικότερος φωτογράφος του ελλαδικού χώρου για τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η μεγάλη καλλιτεχνική και τεκμηριωτική σημασία του έργου του έχει σημαδέψει την παγκόσμια ιστορία της φωτογραφίας. Η Ελλάδα εκτιμώντας το έργο του, του ανέθεσε φωτογραφικές αποστολές σε όλη την έκταση της Ελληνικής Επικράτειας. 5

 Ήταν επομένως φυσικό να προσελκύσει το ενδιαφέρον του και η Αθωνική Πολιτεία. Με το έργο του αφηγείται µε τρόπο μοναδικό την αρχιτεκτονική και πνευματική-λειτουργική ιδιαιτερότητα του Τόπου, όπου επί αιώνες ανθεί ο Ορθόδοξος Μοναχισμός επιβιώνοντας κάτω από τις πλέον ακραίες συνθήκες.

Οι φωτογραφίες των Μοναστικών συγκροτημάτων και τα πορτρέτα των Μοναχών εγγίζουν τα όρια ενός κλασσικού έργου τέχνης που δεν το ανταγωνίστηκαν έκτοτε ούτε οι σύγχρονοι φωτογράφοι. Σε συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

«Άγιον Όρος - Κειµήλια Πρωτάτου»

Την εντυπωσιακή Έκθεση «Θησαυροί του Αγίου Όρους» που παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το 1997, έτος της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας» που έφερε στο φως και στην Ελληνική και διεθνή κοινότητα για πρώτη φορά στην ιστορία του Αγίου Όρους περισσότερα από 1.200 μοναδικά κειμήλια ιστορίας, τέχνης, λατρείας, ακολούθησε το 2006 µία μικρότερη, αλλά µε την δική της σημασία Έκθεση, πάλι στην Θεσσαλονίκη, η Έκθεση «Άγιον Όρος - Κειμήλια Πρωτάτου».

Επρόκειτο για την δεύτερη εντυπωσιακή χειρονομία αγάπης και αλληλεγγύης της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους προς την «Μητέρα Θεσσαλονίκη», η πρώτη για τους εορτασμούς ανάδειξης της ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης και η δεύτερη ως ένδειξη ευχαριστιών για την ίδρυση και λειτουργία της Αγιορειτικής Εστίας.

∆είγµατα εκείνης της Έκθεσης, σε αντίγραφα υψηλής ποιότητας και τέχνης, παρουσιάζονται στην σηµερινή Έκθεση. Αντίγραφα εικόνων από το τέμπλο του Ναού του Πρωτάτου στις Καρυές, αυτοκρατορικά έγγραφα και σιγίλια, έργα Πατριαρχών, χειρόγραφα Ευαγγέλια και εικονογραφηµένα Ευαγγέλια, μακέτες, καλλιτεχνικά επίχρυσα καλύμματα Ευαγγελίων.

«Ο Άγιος ∆ηµήτριος στην εικονογραφία του Αγίου Όρους»

Το έτος 2005 η Θεσσαλονίκη γιόρτασε τα 1700 χρόνια από το Μαρτύριο του προστάτη της Αγίου ∆ηµητρίου.

Η Αγιορειτική Εστία µετείχε στις εκδηλώσεις εκείνες µε την Έκθεση «Ο Άγιος ∆ηµήτριος στην εικονογραφία του Αγίου Όρους» που φιλοξενήθηκε στον εντυπωσιακό υπόγειο χώρο Cryptoporticus της Αρχαίας Ρωµαϊκής Αγοράς. Είχε προηγηθεί μεγάλη έρευνα στους Ναούς, τις Βιβλιοθήκες και τα Σκευοφυλάκια των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους από ειδικούς επιστηµονικούς συνεργάτες, ώστε να καταγραφούν έργα τέχνης, στους τομείς της γλυπτικής και της χειροτεχνίας, των εικόνων, των εικονογραφημένων χειρογράφων, των τοιχογραφιών, των µουσικών χειρογράφων, χρυσοκεντημάτων, κλπ. που συγκροτούν ένα πανόραμα λατρευτικής τέχνης.

Ο μεγάλος πλούτος αυτών των έργων αναδεικνύει όχι µόνο την τιμή και τον σεβασμό που τρέφουν οι Μοναχοί προς το πρόσωπο του Μυροβλύτη Αγίου αλλά και την αγάπη και την µακραίωνη στενή επικοινωνία και σχέση της Μοναστικής Πολιτείας µε την Θεσσαλονίκη.

«Το Άγιον Όρος των bloggers»

Χιλιάδες επισκέπτες, ερασιτέχνες φωτογράφοι, καταγράφουν µε την φωτογραφική τους μηχανή, σκηνές, στιγμιότυπα, πορτρέτα, θρησκευτικές τελετές και κυρίως τα Μοναστικά συγκροτήματα, για το προσωπικό τους Αρχείο. 6

 Ανάμεσα τους πολλοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό τα μεταφέρουν στα προσωπικά τους ηλεκτρονικά αρχεία, αλλά και τις ιστοσελίδες, το facebook και το blog.

Έχει συνεπώς ενδιαφέρον να δει κανείς τις επιλογές αυτές, που φέρνουν μέσα από το ∆ιαδίκτυο και τις δυνατότητες του το Άγιον Όρος στα σπίτια εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Η Έκθεση µε τον τίτλο αυτό συμπεριέλαβε έργα και επώνυμων φωτογράφων, καταξιωμένων στο χώρο της φωτογραφίας και µε διεθνή αναγνώριση.

«Βιβλία, κειµήλια, µακέτες, κώδικες-σιγίλια»

Η Έκθεση ολοκληρώνεται µε µία αντιπροσωπευτική παρουσίαση Κειμηλίων, μακετών, κωδίκων, αυτοκρατορικών εγγράφων σε αντίγραφα υψηλής ποιότητας από Εκθέσεις για το Άγιον Όρος των προηγουμένων χρόνων και µία Έκθεση βιβλίων από την εκδοτική δραστηριότητα της Αγιορειτικής Έκθεσης.

http://www.agioritikiestia.gr