2713 - Ο Ιεροδιάκονος π. Διονύσιος Φιρφιρής

Φωτογραφία: Chrysostomus Dahm, 1957

http://athosprosopography.blogspot.gr

Γράφει ο Λυκούργος Αγγελόπουλος

Ο Ιεροδιάκονος π. Διονύσιος Φιρφιρής (κατά κόσμον Δημήτριος Κούκος), αυθεντικός ερμηνευτής της Βυζαντινής Μουσικής, γεννήθηκε στο χωριό Μεγάλη Παναγιά της Χαλκιδικής το 1912. Σε ηλικία οκτώ μόλις ετών, το 1920, έρχεται στο Άγιον Όρος, στις Καρυές, οπού εμόναζε ο θείος του Χαράλαμπος, στο κελλί του Προφήτου Ηλιού, που ανήκει στη Μονή Κουτλουμουσίου. Εκεί, κοντά στον γέροντα Χαράλαμπο μαθαίνει γράμματα, σπουδάζει την ιερά μουσική, αναπτύσσει το χάρισμα της ωραίας φωνής του και αναδεικνύεται ένας λαμπρός συνεχιστής του ύφους, του ήθους και της ερμηνευτικής παραδόσεως των παλαιοτέρων ονομαστών μουσικών του Αγίου Όρους, όπως ο Συνέσιος Σταυρονικητιανός, του οποίου ο π. Διονύσιος Φιρφιρής υπήρξε μαθητής. Στο Πρωτάτο των Καρυών άρχισε να ψάλλει από το 1930.

Στην ερμηνεία του π. Διονυσίου διακρίνουμε τη σαφή και αναμφισβήτητη γνώση της ενέργειας των σημαδιών, αλλά και την ανάγλυφη διατύπωση των μουσικών φράσεων, ένα συνδυασμό βαθύτατης έμπνευσης και ολοκληρωμένης τεχνικής. Είναι μια ερμηνεία ποτισμένη από τη μοναχική χαρμολύπη, στηριγμένη στην ακλόνητη πίστη. Η μεγάλη τέχνη του π. Διονυσίου έχει καταγραφεί και στη σειρά των ηχογραφήσεων (πού έχουν εκδοθεί σε κασέτες) της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας (κυρίως η προφορική παράδοση μα και ή ψαλλόμενη μέχρι σήμερα γραπτή) αλλά και στο μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα του Μ. Κ. Χατζηγιακουμή, όπου έχει ερμηνεύσει το Δοξαστάριο του Ιακώβου Πρωτοψάλτη της ΜτΧΕ (†1800), και άλλα παλαιά εκτενή μαθήματα.

Ο π. Διονύσιος Φιρφιρής κοιμήθηκε εν Κυρίω στις Καρυές, στις 6 Απριλίου / 24 Μαρτίου του 1990.

1. Στίχοι από τα αργά Ανοιξαντάρια,
στη σύντμηση του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακας (†1840),
ήχος πλάγιος του δ', 14:44

2. Κεκραγάριο, Ιακώβου Πρωτοψάλτου της ΜτΧΕ
(†1800), ήχος α', 6:03

3. Στιχολογία σε ρυθμό εξάσημο διτρόχαιο δακτυλικό
(κατά τη νεότερη αγιορειτική παράδοση) και το στιχηρό ιδιόμελο του Εσπερινού της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου) «Λέγε Συμεών...»,ήχος α', 5:53

4. Απολυτίκιο Αγιορειτών Πατέρων,
ήχος α', 1:48

5. Απολυτίκιο Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου,
ήχος γ', 1:33

6. Το α' αντίφωνο των αναβαθμών του δ' ήχου, 7:41

7. Στίχοι δοξολογίας Κοσμά Μαδυτινού,
ήχος πλάγιος του δ' χρωματικός
(ορθότερα: ήχος πλάγιος του β'
από τη βάση του πλαγίου του δ' ήχου), 6:37

8. «Μη καταπιστεύσης με...» καί «Μεταβολή των θλιβομένων...», τροπάρια από την ακολουθία του Παρακλητικού Κανόνα σε νεότερη αγιορειτική ελεύθερη μελοποιΐα και σε ήχο βαρύ διατονικό, 3:30

9. Δόξα και κράτημα
από τον πολυέλεο «Λόγον αγαθόν...»
του Θεοδώρου Φωκαέως (†1851), ήχος πλάγιος του δ', 11:10

Η ηχογράφηση έγινε στις Καρυές στο παρεκκλήσιο της Αθωνιάδος Εκκλησιαστικής Σχολής, στις Καρυές τον Ιούλιο του 1982 από τον Λυκούργο Αγγελόπουλο.

Ισοκρατούν ο διάκονος Χρυσόστομος Φιρφιρής (†2011), ο Λυκούργος Αγγελόπουλος και ο Ιωάννης Παπαχρόνης.

Επιμέλεια έκδοσης: Νίκος Διονυσόπουλος

http://www.musicale.gr/byzantina/firfiris/index.html