2568 - Επιστολή του Πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ στους Αγιορείτες

Σε επιστολή του ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄, την οποία απέστειλε στους Αγιορείτες την 12^η Ιανουαρίου 1214, αναφέρει:

«Το Όρος υμών, το δια τριακοσίων Μοναστηρίων εγκεκοσμημένον και πληθύος αγίων ανδρών, οίτινες κατέχουσι μεγίστην περίσσειαν πνευματικών αγαθών, αληθώς εστιν Άγιος Τόπος, Οίκος Κυρίου, Ουράνιος Πύλη. Δια τούτο πολλά έθνη αγαπώσι τούτο, Επίσκοποι δε Πρίγκηπες και Αυτοκράτορες σκέπουσι τούτο και πλείστοι έτεροι».

Σύντομο ιστορικό της εποχής

Κατά την περίοδο 1204-1261 ο Άθως παρέμεινε στην Ορθοδοξία, όταν οι Λατίνοι (Δ΄Σταυροφορία) κατέκτησαν την Κων/πολη και μοίρασαν το Βυζαντινό Κράτος.

Από τα έργα του Δημητρίου Χωματιανού (1219-1235) γνωρίζουμε πως οι Λατίνοι εισεχώρησαν και στο Άγιο Όρος, πείσαντες τους Ίβηρες, το γένος, μοναχούς της Ι.Μ. Ιβήρων να υποταχθούν στη Ρώμη. Αυτό προκάλεσε μεγάλη ταραχή μεταξύ των Ιβήρων και των συμμοναζόντων Ελλήνων μοναχών, οι οποίοι δεν απεδέχθησαν την υποταγή στην ρωμαϊκή Εκκλησία και έπαυσαν πάσα κοινωνία μαζί τους.

Όλα τα Μοναστήρια, εκτός του Άθω, είχαν καταληφθεί από διάφορα Δυτικά Ιερά Τάγματα. Μόνο τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους κατείχοντο από Έλληνες.

Ο Επίσκοπος Σεβαστής, ο οποίος είχε την ανωτάτη επιστασία του Όρους, ελήστευσε ότι πολύτιμο βρήκε στο Άγιο Όρος σε χρυσό ή άργυρο και πολλούς μοναχούς θανάτωσε με φοβερά βασανιστήρια, για ν' ανακαλύψει κρυμμένα χρήματα ή υποτιθέμενους θησαυρούς.

Στα χαλεπά αυτά χρόνια, στα οποία οι αγιορείτες υπέστησαν αναρρίθμητες συμφορές, έστειλαν πρεσβεία στον Αρχιεπίσκοπο της Ρώμης Ιννοκέντιο τον Γ΄, ζητώντας την προστασία του από τις ιεροσυλίες, τις ληστείες και τους φόνους των Λατίνων. Μάταια ο Πάπας ήλεγχε τον Επίσκοπο Σεβαστής μέχρι που ο δεύτερος Λατίνος Αυτοκράτορας Κων/πόλεως Ερρίκος (1206-1216) διέσωσε τα Μοναστήρια του Άθω από τον παντελή όλεθρο. Στη συνέχεια, από το 1214, αυτά έτυχαν και της ιδιαίτερης προστασίας του Πάπα Ιννοκέντιου του Γ΄.

Ποιος ήταν ο Ιννοκέντιος Γ΄(1161-1216)

Κοσμικό όνομα Λοθάριος, κόμης του Σένι. Πάπας της Ρώμης (1198-1216), ο οποίος με τη μεγάλη μόρφωση και το πολιτικό κύρος του οδήγησε την παπική έδρα στο αποκορύφωμα της δύναμής της τον Μεσαίωνα. Ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία 37 χρόνων και κατόρθωσε να επιβάλει την παπική εξουσία αρχικά στην περιοχή της Ρώμης και αργότερα σε όλη την Ιταλία. Επέβαλε το παπικό κύρος σε πολλούς αυτοκράτορες και βασιλείς, μεταξύ άλλων και στον Ιωάννη τον Ακτήμονα της Αγγλίας, τον οποίο κατέστησε «υποτελή της Αγίας Εδρας».

Ο Ιννοκέντιος ευλόγησε τη διεξαγωγή της Δ' Σταυροφορίας στους Αγίους Τόπους, ενώ η εκτροπή της στα τείχη της Κωνσταντινούπολης δεν προκάλεσε άτεγκτη στάση εκ μέρους του: συνειδητοποιώντας πως είναι καλύτερο να ευλογήσει ό,τι δεν μπορεί να ελέγξει, έδωσε άτυπα τη συγκατάθεσή του, για να συγχαρεί μετά την άλωση τον λατίνο αυτοκράτορα Βαλδουίνο γιατί «η Κωνσταντινούπολη επανήλθε στη μητέρα της, την Αγία Καθολική Εκκλησία». Όταν όμως έμαθε τις φρικτές ιεροσυλίες και λεηλασίες των Λατίνων, τους κατέκρινε, ενώ οι επιστολές του για τις τεράστιες απώλειες αποτελούν απόδειξη της αλήθειας της μαρτυρίας των βυζαντινών ιστοριογράφων, όπως ο Νικήτας Χωνιάτης, καθ' ότι οι Λατίνοι αποσιώπησαν πολλά.

Επωφελήθηκε ωστόσο από τη λατινική κυριαρχία για να εγκαθιδρύσει τον ρωμαιοκαθολικό κλήρο στις ορθόδοξες μονές, με μόνη εξαίρεση το Άγιον Όρος, για το οποίο εξέδωσε δύο βούλες προκειμένου να το προστατεύσει από τις αρπαγές και τις βιαιότητες. Ο Ιννοκέντιος Γ' πέθανε στις 16 Ιουλίου του 1216. Μαζί του έσβησε και η πνοή της Δ' Σταυροφορίας.