2237 - Στο φως το άγνωστο Άγιον Όρος

.......Μοναχοί και προσκυνητές έτρεξαν στο λιμανάκι της Δάφνης. Όσοι βρήκαν σημαίες τις κρατούσαν ανοιχτές, άλλοι έψελναν τον εθνικό ύμνο, οι καμπάνες ηχούσαν χαρμόσυνα.

Το αντιτορπιλικό «Θύελλα» με ένα άγημα περίπου 40 αντρών και επικεφαλής τον σημαιοφόρο, Γεώργιο Παπαγεωργίου, κατέπλευσε στο λιμάνι και η ελληνική σημαία υψώθηκε στο επίνειο των Καρυών. Ηταν 2 Νοεμβρίου του 1912, 10 το πρωί και στα εδάφη της μοναστικής πολιτείας έφτασε το μήνυμα της απελευθέρωσης.

Τα όσα προηγήθηκαν στα χρόνια της σκλαβιάς αποτελούν ένα σκοτεινό κομμάτι, όχι μόνο λόγω της σκληρότητας της εποχής, αλλά και επειδή τα στοιχεία είναι ελλιπή.

Αυτές τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Αγίου Όρους κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, φωτίζει ένα πολυθεματικό αφιέρωμα που διοργανώνει η Αγιορειτική Εστία, με εκδηλώσεις όλον τον μήνα. Ένα διεθνές συνέδριο με δύο στρογγυλά τραπέζια, μια έκθεση φωτογραφίας, ένας επετειακός τόμος και μια φωτοαναστατική έκδοση ενός σπάνιου αγγλικού βιβλίου, είναι οι βασικές εκδηλώσεις του αφιερώματος που έχει τίτλο «Η απελευθέρωση του Αγίου Όρους» και γίνεται στο πλαίσιο της διπλής επετείου, για την απελευθέρωση του Αγίου Ορους και της Θεσσαλονίκης.

«Η έρευνα γι΄αυτήν την περίοδο και τα όσα γίνονταν στο Αγιον Ορος έχει πολλά κενά και αυτό φιλοδοξούμε να καλύψουμε. Θέλουμε οι εκδηλώσεις αυτές να αποτελέσουν το σημείο εκκίνησης του ερευνητικού ενδιαφέροντος», είπε στο «Εθνος», ο επιστημονικός υπεύθυνος των εκδηλώσεων, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Κρίτων Χρυσοχοΐδης.

Η οθωμανική κυριαρχία κράτησε περίπου μισή χιλιετία και κατά τα πρώτα 30 χρόνια προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στο Αγιον Ορος, όπου εξαφάνισε θρησκευτικούς θησαυρούς και περιουσίες. Αργότερα ωστόσο ο στρατός του σουλτάνου αποσύρθηκε και έμεινε μόνο ο καϊμακάμης για να συγκεντρώνει τους φόρους. «Μετά τα πρώτα άγρια χρόνια και μέχρι την απελευθέρωση η ζωή στο Αγιον Ορος κυλά σε ήσυχους ρυθμούς, χωρίς εντάσεις, χωρίς βίαια επεισόδια, αλλά μέσα στην παρακμή. Δεν υπάρχουν έσοδα, μέρος των λιγοστών πόρων πρέπει να δοθούν ως φόροι, αλλά οι μοναχοί εγκαταβιούν σε ένα καθεστώς απόλυτης ελευθερίας», επισημαίνει ο ειδικός σύμβουλος της Αγιορειτικής Εστίας, Δημήτρης Σαλπιστής.

Επισκέψεις
Οι μοναχοί μπορούν να τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα χωρίς προβλήματα, να καλλιεργούν τη γη -προσφέροντας ωστόσο μεγάλο μέρος της παραγωγής τους Τούρκους- να κάνουν επισκέψεις εκτός Αγίου Ορους, ενώ ο τελευταίος καϊμακάμης, Αλή Ταλάτ Μουνλαζαδέ, είχε αποκτήσει φιλικές σχέσεις με πολλούς από αυτούς και διακρίνονταν για την καλή του συμπεριφορά. Οπως μάλιστα ανέφερε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο πρόεδρος της Αγιορείτικης Εστίας, δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με πρωτοβουλία μοναχών βιβλιοθηκάριων, με συγκροτημένες ή αποσπασματικές δράσεις Ελλήνων και ξένων ερευνητών και επιστημόνων, ξεκινά μια επιχείρηση καταγραφής των αθωνικών αρχείων, που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, παρέχει πολύτιμο υλικό μελέτης και διεθνούς ανάδειξης της πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του Αγίου Ορους.

Στα χρόνια μετά την απελευθέρωση το Αγιον Ορος γνώρισε μια περίοδο μεγάλης ακμής. Η εικόνα του δομημένου χώρου άλλαξε, τα μοναστηριακά συγκροτήματα επεκτάθηκαν, δημιουργήθηκαν καινούργια κελιά και σκήτες. Η αγιογραφία ακμάζει και το Ορος συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό εκπροσώπων από ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το σκηνικό της παραγωγής συμπληρώνουν η μαρμαροτεχνία, η ξυλογλυπτική, η χαλκογραφία, η καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, ενώ παράλληλα μια ομάδα λόγιων Αθωνιτών μοναχών ασχολούνται συστηματικά με την ιστορία του τόπου της προσευχής και της αφοσίωσής τους στην Παναγία.

«ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ»

«Η Θεσσαλονίκη και το Αγιον Ορος στην ανατολή του 20ού αιώνα» είναι ο τίτλος της έκθεσης φωτογραφίας με 120 εικόνες από το Αγιον Ορος και τη Θεσσαλονίκη από τα αρχεία φορέων της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Ρωσίας. Ξεχωρίζουν οι φωτογραφίες του Φρεντ Μποασονά, του Ρώσου περιηγητή και βυζαντινολόγου Νικοντίμ Κοντακόφ, του εμπνευστή του Βυζαντινού Μουσείου Γιώργου Λαμπάκη, αλλά και φωτογραφίες από το άλμπουμ που δώρισε η Μονή Παντελεήμονος στον Μεγάλο Δούκα Κωνσταντίνο Ρομανώφ. Την άνοιξη του 2013 η έκθεση θα μεταφερθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο της Σερβίας στο Παρίσι  και στο τέλος της επόμενης χρονιάς στο Μουσείο Ιστορίας των Θρησκειών στην Αγ. Πετρούπολη.

Το Ζ΄ Διεθνές Συνέδριο της Αγιορείτικης Εστίας (22-25 Νοεμβρίου) έχει θέμα «Το Αγιον Ορος στα χρόνια της Απελευθέρωσης» και περιλαμβάνει δύο στρογγυλά τραπέζια.

Στην ετήσια σειρά «Αθωνικά Ανάλεκτα» θα εκδοθεί το βιβλίο του Βρετανού περιηγητή Αθελσταν Ρίλεϊ «Athos or the Mountain of the Monks», που κυκλοφόρησε το 1887. Πρόκειται για μια σειρά εξαιρετικών λιθογραφιών και κειμένων.

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΟΣ
Η επιστημονική επιτροπή των εκδηλώσεων επιμελήθηκε τον επετειακό τόμο «Το Αγιον Ορος στα χρόνια της απελευθέρωσης» με 13 επιστημονικά, ερευνητικά, πρωτότυπα κείμενα, τα οποία προσεγγίζουν και συνθέτουν τις σημαντικότερες πλευρές της ζωής του Αγίου Ορους, κατά την περίοδο της απελευθέρωσης, αλλά και πτυχές των σχέσεων Αγίου Ορους και Θεσσαλονίκης.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

http://www.ethnos.gr

Σχετικά:

2236 - Ιστορικές φωτογραφίες του Άθω και της Θεσσαλονίκης

2227 - Χαιρετισμός του Οικουμενικού Πατριάρχη και της Ιεράς Κοινότητας για τις εκδηλώσεις της Αγιορειτικής Εστίας

2225 - Έκθεση Ιστορικής Φωτογραφίας: «Η Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος στην ανατολή του 20ου αιώνα»

2178 - Ο Νοέμβριος αφιερωμένος στην ιστορική σχέση μεταξύ της Αθωνικής Πολιτείας και της Θεσσαλονίκης

2174 - Συνέντευξη τύπου - παρουσίαση προγράμματος εκδηλώσεων της Αγιορειτικής Εστίας

1853 - Το πρόγραμμα του Ζ΄ Επιστημονικού Συνεδρίου της Αγιορειτικής Εστίας