1891 - Εν μηνί Σεπτεμβρίω

Γράφει ο μοναχός Μωυσής, Αγειορίτης

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 11/9/2009

Η είσοδος του φθινοπώρου μας θυμίζει μια δακρύβρεχτη και αλησμόνητη καταστροφή. Ας πέρασαν από τότε 87 χρόνια. Η απώλεια του μικρασιατικού ελληνισμού αποτελεί μεγάλη εθνική συμφορά.

Σαν τα πεσμένα κίτρινα φύλλα των δένδρων να κείτονται χάμω χιλιάδες άνθρωποι νεκροί, πνιγμένοι, σκοτωμένοι, μαχαιρωμένοι. Λέγεται πως ο χρόνος οδηγεί την αλήθεια στο φως. Δεν γνωρίζω αν ακόμη γνωρίζουμε όλη την αλήθεια των πικρών εκείνων γεγονότων του ματωμένου και καπνισμένου Σεπτεμβρίου του 1922.  

Το βάρβαρο ιδεολόγημα της λεγόμενης "τουρκοποίησης" με την εξαφάνιση όλων των μη μουσουλμάνων κατοίκων έφερε τη φοβερή γενοκτονία, κατά το σουλτανικό κήρυγμα. Η πυρπόληση της ωραίας Σμύρνης, η άδικη σφαγή αθώων, είναι μια φρικιαστική ιστορία. Ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα η αποτρόπαιη αυτή γενοκτονία. Η αναγνώριση φυσικά δεν θα δώσει ζωή στους νεκρούς, αλλά θα δώσει ικανοποίηση στους πρόσφυγες απόγονους.

Στη μυριοτραγουδισμένη Μικρασία είχαμε εθνοκάθαρση. Ο Άγγλος συγγραφέας Τ. Μίλτον στο ενδιαφέρον έργο του "Σμύρνη, ο χαμένος παράδεισος" δεν διστάζει να πει πως "ο κυνισμός με τον οποίο αντιμετώπισαν το θέμα η βρετανική και η αμερικανική κυβέρνηση είναι σοκαριστικός". Συνεχίζει άφοβα και θαρρετά να λέει: "Οι ξένες κυβερνήσεις γύρισαν την πλάτη στο πλήθος που ήταν έτοιμο να σφαγιαστεί, για να μη φανεί ότι θα σώσουν τους εχθρούς της Τουρκίας". Υπήρχαν πολλά συμμαχικά πλοία στο λιμάνι της Σμύρνης, τα οποία αδιάφορα προσδοκούσαν το τέλος ...

Καταπληγωμένη η γη της Ιωνίας, του αρχαίου και ωραίου πολιτισμού των μαρτύρων, των αγίων, των σοφών, των λογίων, των ποιητών. Η ιωνική πληγή αιμορραγεί ασταμάτητα. Κατά τον εξαιρετικό Γ. Σεφέρη, τον Σμυρνιό άρχοντα, της επάξιας βραβευμένης ποίησης του "Τώρα νοιώθεις στις φλέβες σου μια βουή θυσίας". Σε πιάνει μια αγανάκτηση για την αδικία, ένα παράπονο για τον βίαιο χαμό, μια μελαγχολία για την αδιαφορία, ένας θυμός για την παραποίηση.

Το πιο πικρό είναι η δική μας λησμονιά και αδιαφορία. Μη την αγνωσία θεωρούμε γνώση. Μη τη δειλία ονομάζουμε σύνεση. Δεν είμαστε φυσικά κατά της ελληνοτουρκικής φιλίας, ούτε ξύνουμε πληγές, ούτε ρίχνουμε λάδι στη φωτιά. Αλήθεια κατά μία έννοια σημαίνει άγνοια της λήθης. Ζούμε για να θυμόμαστε. Δεν έχουμε το δικαίωμα να έχουμε μια διαστρεβλωμένη κι επιλεκτική μνήμη. Κάναμε λάθη κι εμείς στη Μικρασία. Όμως μέρος της σύγχρονης διανόησης κάποιων επώνυμων κουλτουριάρηδων θέλει μόνιμα να θολώνει τα νερά. Φαίνεται μελετά την ιστορία με γυαλιά χρώματος της αρεσκείας τους.

Οι Τούρκοι και τότε και αργότερα, και στη Σμύρνη και στην Κύπρο συνηθίζουν να σκοτώνουν αιχμαλώτους. Οι Έλληνες αιχμάλωτοι όμως φτύνουν κατάμουτρα τους φονιάδες τους. Πεθαίνουν άφοβοι, όρθιοι, δυνατοί κύριε Ολγκάτς. Το αίμα 1.500.000 Αρμενίων, χιλιάδων Ποντίων και Μικρασιατών βοά. Η μνημοσύνη της Ρωμιοσύνης αγρυπνεί. Μακάριοι οι ορθοστατούντες.

Στον λίγο χώρο θέλησα να πω πολλά. Συγχωρέστε μου παρακαλώ την τηλεγραφικότητα. Δεν είναι εύκολη εδώ η ανάλυση. Ελπίζω να μην παρεξηγηθώ. Γράφω από πόνο και αγάπη. Απόγονος κι εγώ Μικρασιατών, ευγενών και αρχοντικών, με σοφία και πίστη. Το φθινόπωρο ευτυχώς διαρκεί μόνο τρεις μήνες και πάλι δεν έχει καθημερινή συννεφιά. Και μετά τη συννεφιά η λιακάδα γίνεται πιο απολαυστική. Όμως παρ' όλα αυτά φίλοι μου επιμένω με καλογερικό πείσμα πως δεν πρέπει εύκολα να λησμονούμε. Να διδασκόμεθα από την αδικία. Να μνημονεύουμε τους αδικημένους. Να μη αφήνουμε να επιστρέφει το άδικο.

Σεπτέμβριος ξανά και στο μέσον του πάντα η εορτή του Σταυρού.