Του Β. Χαραλάμπους,
θεολόγου
Ο Θεοφάνης ο Κρης είναι ο
κυριότερος εκπρόσωπός της Κρητικής τέχνης, η οποία είχε ακμάσει τον 16ο αιώνα.
Η συνεισφορά του Θεοφάνη του Κρητός στην Εικονογραφία της Εκκλησίας μας
είναι πολύ μεγάλη. «Ιεροτύποις Εικόσι» ωράϊσε τόσα καθολικά, τα οποία αποτελούν
θησαυρό για την Εκκλησία. «Ευσεβοφρόνως Εικόνας σεπτάς, προσκυνούντες οι
Ορθόδοξοι», αισθανόμαστε τη μεγάλη ευγνωμοσύνη στον μεγάλο αγιογράφο
Θεοφάνη τον Κρήτα για την κληρονομιά που μας άφησε.
Το έτος 1527 τον βρίσκουμε να
αγιογραφεί το Καθολικό της Μονής του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά στα
Μετέωρα. Τούτο μαρτυρείται από σχετική κτητορική επιγραφή του έτους 1527
με την εξής αναφορά: «Ειστωρίθη δε και δια εξόδου του ευτελούς
Ιεροδιακόνου. Χειρ Θεοφάνη του εν τη Κρήτη Στρελήτζας».
Το έτος 1535, επί Πατριαρχείας
Ιερεμία του Α΄, αγιογραφεί το τρίκογχο Καθολικό με νάρθηκα, της Μονής
Μεγίστης Λαύρας, της Μονής που είχε ιδρύσει ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης το
1004. Στον Θεοφάνη αποδίδονται επίσης οι φορητές εικόνες του
Δωδεκαόρτου και τα δύο λυπηρά.
